فقر آهن و کم خونی

فقر آهن و کم خونی زمانی رخ می دهد که سطح هموگلوبین در گلبول های قرمز خون (RBC) کاهش یافته باشد . هموگلوبین پروتئین موجود در گلبول های قرمز شما است که مسئول حمل اکسیژن به بافت های شما است . کم خونی ناشی از فقر آهن شایع ترین نوع کم خونی است . زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شما آهن کافی نداشته باشد که بدن برای ساختن هموگلوبین به آن نیاز دارد .

وقتی آهن کافی در خون شما وجود ندارد ، بقیه بدن شما نمی تواند مقدار اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت کند . در حالی که این وضعیت ممکن است شایع باشد ، بسیاری از مردم نمی دانند که به کم خونی فقر آهن مبتلا هستند . ممکن است سال‌ها بدون اطلاع از علت ، علائم را تجربه کنید . در زنان در سنین باروری ، یکی از علل شایع کم‌خونی فقر آهن ، از دست دادن آهن در خون به دلیل قاعدگی شدید یا بارداری است . رژیم غذایی نامناسب یا برخی بیماری‌های روده‌ای که بر نحوه جذب آهن در بدن تأثیر می‌گذارند نیز می‌توانند باعث کم‌خونی ناشی از فقر آهن شوند .

علائم کم خونی فقر آهن چیست؟

علائم کم خونی فقر آهن در ابتدا می تواند خفیف باشد و حتی ممکن است متوجه آنها نشوید . طبق گفته انجمن هماتولوژی آمریکا  (ASH) ، اکثر مردم تا زمانی که آزمایش خون معمولی انجام ندهند متوجه کم خونی خفیف خود نمی شوند . علائم کم خونی فقر آهن متوسط ​​تا شدید می تواند شامل موارد زیر باشد :

خستگی عمومی

ضعف

پوست رنگ پریده

تنگی نفس

سرگیجه

هوس عجیب و غریب برای خوردن اقلامی که ارزش غذایی ندارند

احساس سوزن سوزن شدن یا خزیدن در پاها

تورم یا درد زبان

دست و پاهای سرد

ضربان قلب سریع یا نامنظم

ناخن های شکننده

سردرد

علل کم خونی فقر آهن چیست؟

طبق گزارش  ASH ، کمبود آهن شایع ترین علت کم خونی است . دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است فرد دچار کمبود آهن شود ؛ از جمله :

دریافت ناکافی آهن

خوردن خیلی کم آهن در مدت زمان طولانی می تواند باعث کمبود آن در بدن شما شود. غذاهایی مانند گوشت ، تخم مرغ و برخی سبزیجات برگ سبز سرشار از آهن هستند . از آنجایی که آهن در زمان رشد و تکامل سریع ضروری است ، زنان باردار و کودکان خردسال ممکن است به غذاهای غنی از آهن در رژیم غذایی خود نیاز داشته باشند .

بارداری یا از دست دادن خون به دلیل قاعدگی

خونریزی شدید قاعدگی یکی از علل شایع کم خونی فقر آهن در زنان در سنین باروری است. بارداری نیز همینطور است ، زیرا بدن شما در این دوران به آهن بیشتری نیاز دارد تا اکسیژن کافی برای نوزاد ایجاد کند .

خونریزی داخلی

برخی از شرایط پزشکی می توانند باعث خونریزی داخلی شوند که می تواند منجر به کم خونی فقر آهن شود . به عنوان مثال می توان به زخم معده ، پولیپ در روده بزرگ یا سرطان روده اشاره کرد . استفاده منظم از برخی مسکن ها مانند آسپرین نیز می تواند منجر به خونریزی در معده شود .

ناتوانی در جذب آهن

برخی از اختلالات یا جراحی هایی که بر روده ها تأثیر می گذارند نیز می توانند در نحوه جذب آهن توسط بدن شما اختلال ایجاد کنند . حتی اگر در رژیم غذایی خود آهن کافی دریافت کنید، بیماری سلیاک یا جراحی روده و بای پس معده ممکن است میزان جذب آهن بدن را محدود کند .

اندومتریوز

اگر به اندومتریوز مبتلا هستید ، ممکن است در طول دوره های قاعدگی از دست دادن خون زیادی داشته باشید. حتی ممکن است ندانید که به اندومتریوز مبتلا شده اید زیرا به صورت پنهان در ناحیه شکم یا لگن خارج از رحم رخ می دهد .

ژنتیک

برخی از شرایط – مانند بیماری سلیاک – که می تواند جذب آهن کافی را دشوار کند ، از طریق خانواده ها منتقل می شود . شرایط ژنتیکی یا جهش هایی نیز وجود دارد که می تواند بر این مشکل بیفزاید . یکی از آنها جهش TMRPSS6 است . این جهش باعث می شود بدن شما مقدار زیادی هپسیدین بسازد . هپسیدین هورمونی است که می تواند مانع از جذب آهن در روده شود . سایر شرایط ژنتیکی ممکن است با ایجاد خونریزی غیرطبیعی به کم خونی کمک کنند . به عنوان مثال می توان به بیماری فون ویلبراند و هموفیلی اشاره کرد .

عوامل خطر کم خونی فقر آهن چیست ؟

کم خونی یک بیماری شایع است و می تواند هم در مردان و هم در زنان در هر سنی و از هر گروه قومی رخ دهد . برخی از افراد ممکن است بیش از دیگران در معرض خطر کم خونی فقر آهن باشند . از جمله :

زنان در سنین باروری

زنان حامله

افرادی که رژیم غذایی ضعیفی دارند

افرادی که به طور مکرر خون اهدا می کنند

نوزادان و کودکان، به ویژه آنهایی که نارس متولد شده اند

تجربه یک جهش رشد

گیاهخوارانی که گوشت را با غذای غنی از آهن دیگری جایگزین نمی کنند

نوجوانانی که در دوره های رشد سریع نیاز بیشتری به آهن دارند

بزرگسالان بالای 65 سال

افرادی که در محیط یا آب خود در معرض سرب قرار دارند

ورزشکاران با عملکرد بالا و استقامت مانند دوندگان ماراتن

چرا کم خونی فقر آهن در زنان شایع تر است ؟

بارداری ، خونریزی قابل توجه قاعدگی، آندومتریوز ، و فیبروم های رحمی ، همگی دلایلی هستند که زنان بیشتر احتمال دارد کم خونی فقر آهن را تجربه کنند . خونریزی قاعدگی شدید زمانی رخ می دهد که یک زن بیشتر از حد معمول در طول قاعدگی خونریزی داشته باشد . بر اساس منبع معتبر مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) ، خونریزی قاعدگی معمولی 4 تا 5 روز طول می کشد و میزان خون از دست رفته بین 2 تا 3 قاشق غذاخوری متغیر است .

زنانی که خونریزی قاعدگی بیش از حد دارند معمولا بیش از 7 روز خونریزی می کنند و از دست دادن دو برابر خون طبیعی . سونوگرافی لگن می تواند به پزشک کمک کند تا به دنبال منبع خونریزی بیش از حد در دوران قاعدگی زنان ، مانند فیبروم ها باشد . مانند کم خونی ناشی از فقر آهن، فیبروم رحم اغلب علائمی ایجاد نمی کند . آنها زمانی رخ می دهند که تومورهای عضلانی در رحم رشد می کنند. در حالی که فیبروم ها معمولا سرطانی نیستند ، می توانند باعث خونریزی شدید قاعدگی شوند که می تواند منجر به کم خونی ناشی از فقر آهن شود .

کم خونی فقر آهن چگونه تشخیص داده می شود ؟

پزشک با آزمایش خون می تواند کم خونی را تشخیص دهد . آزمایش شمارش کامل خون (CBC) معمولاً اولین آزمایشی است که پزشک از آن استفاده می کند تا مقدار اجزای سلولی یا مرتبط با سلول را در خون اندازه گیری کند ، از جمله :

گلبول های قرمز (RBC)

گلبول های سفید (WBC)

هموگلوبین

هماتوکریت

پلاکت ها

 CBCاطلاعاتی در مورد خون شما ارائه می دهد که در تشخیص کم خونی فقر آهن مفید است . این اطلاعات شامل:

سطح هماتوکریت، که درصد حجم خونی است که از گلبول های قرمز تشکیل شده است

سطح هموگلوبین

اندازه گلبول های قرمز شما

در کم خونی فقر آهن ، سطح هماتوکریت و هموگلوبین پایین است . همچنین ، گلبول های قرمز معمولاً از نظر اندازه کوچکتر از حد معمول هستند . آزمایش CBC اغلب به عنوان بخشی از معاینه فیزیکی معمول انجام می شود . این شاخص خوبی برای سلامت کلی یک فرد است . همچنین ممکن است به طور معمول قبل از جراحی انجام شود . این آزمایش برای تشخیص این نوع کم خونی مفید است زیرا اکثر افرادی که کمبود آهن دارند متوجه آن نیستند .

تست های دیگر

کم خونی معمولاً با آزمایش CBC قابل تأیید است . ممکن است پزشک آزمایش‌های خون اضافی را برای تعیین شدت کم‌خونی و کمک به تعیین درمان‌ها تجویز کند . آنها همچنین ممکن است خون شما را از طریق میکروسکوپ بررسی کنند . این آزمایشات خون اطلاعاتی از جمله :

سطح آهن در خون شما

اندازه و رنگ RBC شما (گلبول های قرمز در صورت کمبود آهن کم رنگ می شوند)

سطح فریتین شما

ظرفیت کل اتصال آهن شما (TIBC)

فریتین

پروتئینی است که به ذخیره آهن در بدن شما کمک می کند . سطوح پایین فریتین نشان دهنده ذخیره کم آهن است . آزمایش TIBC برای منعکس کردن مقدار ترانسفرین حامل آهن استفاده می شود . ترانسفرین پروتئینی است که آهن را حمل می کند .

مکمل های آهن

قرص آهن می تواند به بازیابی سطح آهن در بدن شما کمک کند . در صورت امکان ، باید قرص آهن را با معده خالی مصرف کنید که به جذب بهتر آن در بدن کمک می کند . اگر معده شما را ناراحت می کند ، می توانید آنها را همراه با غذا مصرف کنید . ممکن است نیاز به مصرف مکمل ها برای چند ماه داشته باشید . مکمل های آهن ممکن است باعث یبوست یا مدفوع سیاه شود .

رژیم غذایی

می تواند به درمان یا پیشگیری از کمبود آهن کمک کند :

 گوشت قرمز

سبزیجات سبز تیره و برگ دار

میوه های خشک شده

غلات غنی شده با آهن

علاوه بر این ، ویتامین C ممکن است به جذب آهن در بدن شما کمک کند . اگر قرص آهن مصرف می‌کنید ، پزشک ممکن است مصرف قرص‌ها را همراه با منبع ویتامین C ، مانند یک لیوان آب پرتقال یا مرکبات ، توصیه کند . همچنین ممکن است لازم باشد چیزهایی را که می‌خورید یا می‌نوشید در نظر بگیرید که می‌تواند آهن شما را کاهش دهد مانند چای سیاه .

درمان علت زمینه ای خونریزی

اگر خونریزی بیش از حد باعث کمبود شود ، مکمل‌های آهن چندان کمکی نمی‌کنند . پزشک ممکن است برای زنانی که پریودهای سنگین دارند ، قرص های ضد بارداری تجویز کند . این می تواند میزان خونریزی قاعدگی را در هر ماه کاهش دهد . اگر خونریزی شما ناشی از آسیب ، پارگی یا سایر مشکلات داخلی باشد ، ممکن است برای متوقف کردن خونریزی نیاز به جراحی باشد . در شدیدترین موارد ، تزریق گلبول قرمز یا آهن وریدی می تواند به سرعت جایگزین آهن و از دست دادن خون شود .

چگونه از کم خونی ناشی از فقر آهن پیشگیری کنیم ؟

هنگامی که ناشی از مصرف ناکافی آهن باشد ، می توان از کم خونی ناشی از فقر آهن با خوردن یک رژیم غذایی سرشار از غذاهای غنی از آهن و ویتامین C جلوگیری کرد . مادران باید نوزادان خود را با شیر مادر یا شیر خشک غنی شده با آهن تغذیه کنند .