همه چیز درباره حمص یا هوموس!

آنچه در ادامه خواهید خواند :

• تاریخچه اختراع حمص
• محبوبیت جهانی این غذای خوشمزه
• معرفی انواع مختلف حمص
• خواص حمص و جدول ارزش غذایی آن
• طرز تهیه حمص به روش اصلی و سنتی
• طرز تهیه حمص مدرن
• طرز تهیه حمص گوشت
• طرز تهیه حمص مرغ
• طرز تهیه پاستا با حمص
• دانستنی های جالب درباره حمص

وقتی درباره میان وعده های سالم صحبت میشه ، اغلب حمص یا هوموس (hummus  )  یکی از گزینه هاست .  حمص نه تنها یه دیپ و پیش غذای خوشمزه ست ، بلکه میشه اونو به عنوان غذای اصلی و به شکل لقمه و ساندویچ حتی همراه با گوشت قرمز و مرغ هم میل کرد . شما از طرفدارهای این غذای خوشمزه هستید ؟ بیشتر دوست دارید اون رو به چه شکل نوش جان کنید ؟

در ادامه با ما همراه باشید تا درباره این غذای خوشمزه و اصیل بیشتر بدونیم همینطور با انواع طرز تهیه اون هم آشنا بشیم . 

تاریخچه حمص

“حمص” در زبان عربی به معنای نخود است و اسم کامل این غذا در زبان عربی (حمص بالطحينة) به معنای ” نخود با ارده “میباشد .

هزاران سال است که گیاه نخود در مناطق مدیترانه ای و خاورمیانه کشت می شود و در این مناطق ماده غذایی در دسترسی ست . در واقع نخود جزو اولین گیاهانی است که در بین النهرین عراق کاشته می شده و در رم باستان نیز بسیار محبوب بوده است تا جایی که فلاسفه یونانی همانند افلاطون و سقراط در نوشته های خود به مقوی بودن این گیاه اشاره کرده اند! به همین دلیل پخت غذای حمص از آن مناطق در حدود قرن 13 ام  آغاز شد البته با اینکه زمان دقیق کشف آن مشخص نیست ، در نوشته های تاریخی به عنوان یکی از قدیمی ترین غذا های آماده شناخته می شود. برخی از مورخان معتقدند این غذا از مصر سرچشمه گرفته  وصلاح الدین ایوبی سلطان مصر و بنیان گذار دولت ایوبیان در زمان جنگ‌های صلیبی  حمص را به عنوان پاداش به سربازان اهدا میکرده .  با این حال، مردمان دیگری از جمله لبنانی‌ها، ترک‌ها، یهودیان و سوری‌ها تلاش کرده‌اند تا اعتبار اختراع آن را به خود اختصاص دهند. در سوریه این غذا بیشتر با نام ” مسبحه ” مشهور است و در شهرهایی از فلسطین به این غذا “مشاشه” یا “مشوشه” نیز گفته میشود .

 این غذا حالت کرمی داشته و دستور پخت های بسیار زیادی برای درست کردن آن وجود دارد، اما حمص سنتی و اصل فقط متشکل از نخود ،ارده ، سیر و لیمو ترش وروغن زیتون است . و این غذا به دلیل وجود نخود و ارده در ترکیبات آن غذایی بسیار مقوی و انرژی زاست .

حمص از خاورمیانه تا اروپا و آمریکا

امروزه حمص نه تنها در خاورمیانه و کشور های مدیترانه ای، بلکه در تمامی نقاط جهان محبوب است. عربهای ساکن در مناطق اسرائیل و فلسطین این غذا را با خود تا آمریکا نیز بردند و به شکلی محبوب شد  که برپایهٔ آمارها در سال ۲۰۰۸ بیش از ۱۵ میلیون آمریکایی به‌طور منظم حمص می‌خورند. همچنین در سراسر دنیا رسپی های گوناگونی برای درست کردن حمص به وجود آمده که مواد جدیدی را به همان دیپ سنتی و قدیمی اضافه کرده و در کنار غذا های دیگر و یا به عنوان پیش غذا میل می کنند.

انواع حمص

امروزه، حمص در تهیه غذا های مختلف و به اشکال مختلف مورد استفاده قرار می گیرد، ما در ادامه شما را با برخی از استفاده های حمص آشنا خواهیم کرد.

دیپ

روش سنتی استفاده از حمص، استفاده از آن به عنوان دیپ یا سس کنار غذا است. حمص را می توان در کنار فلافل، مرغ گریل شده، کوفته ، ماهی و میگو خورد و یا آن را با انواع نان مخصوصا نان پیتا برشته شده به عنوان پیش غذا میل کرد . برای تزئین آن می توان از دانه کاج تفت داده شده ، گوجه فرنگی ریز خرد شده ، خیار، گشنیز، جعفری، نخود پخته و… استفاده کرد. در خارج از خاورمیانه، حمص را با چیپس ترتیلا و یا کراکر نیز می خورند. دیپ حمص را می توان به صورت آماده از سوپر مارکت ها و تره بار ها خریداری کرد. با این حال، بیشتر این دیپ های آماده مملو از ترکیبات شیمیایی، طعم دهنده های مصنوعی و مواد نگه دارنده ای است که برای سلامتی شما مضر است. حمص خانگی و یا به عبارت دیگر، حمص واقعی از لحاظ سالم بودن هیچ شباهتی به نمونه های آماده در فروشگاه ها ندارد.

همراه با گوشت های مختلف

حمص را میتوان به همراه گوشت قرمز گوساله و یا گوسفندی و یا گوشت مرغ نیز سرو کرد و طعم خاص و متفاوت آن حتما شما را جذب خواهد کرد و در نهایت میتوانید یک غذای کامل سرشار از مواد مغذی داشته باشید .

تاپینگ پیتزا

حمص به عنوان یک جایگزین برای سس گوجه فرنگی در برخی پیتزا ها نیز استفاده می شود. آن دسته از افرادی که به سالم خوری روی می آورند ترجیح می دهند که پیتزای خود را با خمیر تازه خانگی، پنیر فتا، حمص و سبزیجات تازه میل کنند.

ساندویچ

بجای استفاده از سس مایونز، سس سالاد و دیگر موارد پر کالری، شما می توانید از حمص به عنوان سس در ساندویچ های خود استفاده کنید. استفاده از حمص در ساندویچ نه تنها یک تجربه سالم را برای شما رقم می زند، بلکه کالری اضافه سس ها را نداشته و به کاهش وزن نیز کمک می کند.

تاپینگ سبزیجات

برخی از مردم سبزیجات کبابی خود را با حمص رقیق شده با آب و روغن میل می کنند و یا سبزیجات کبابی را در حمص خود می ریزند. نتیجه این تاپینگ یک طعم بی نظیر است.

خواص حمص

حمص در کنار طعم بی نظیر و استفاده های متفاوتی که دارد، یک میان وعده بسیار سالم است. برخی از خواص این غذا  برای سلامتی و حتی کاهش وزن عبارتند از :

حمص مملو از پروتئین است و چربی کمی دارد زیرا نخود حاوی مقادیر زیادی فیبر، پروتئین، منگنز و… است.

یک منبع مناسب انرژی است نخود به تنهایی یک منبع مناسب برای انرژی ثابت در بدن است .

از افزایش قند خون جلوگیری می کند

حبوبات، مانند نخود، سرشار از پروتئین، نشاسته مقاوم و فیبر هستند که همگی سرعت هضم آنها را کاهش می دهند. این بدان معناست که آنها شاخص گلیسمی (GI) پایینی دارند و انرژی خود را به طور مداوم آزاد می کنند. خوردن بیشتر غذاهای با GI پایین به ثابت ماندن سطح قند خون کمک می کند .

مفید برای قلب و عروق

این غذا یک منبع مناسب از چربی های سالم است .روغن زیتون فرابکر به کار رفته در تهیه حمص می تواند از بروز بیماری های قلبی عروقی جلوگیری کند همینطور مصرف روزانه روغن زیتون باعث کنترل سطح فشار خون نیز می شود. مطالعات نشان می دهد که رژیم های غذایی غنی از حبوبات مانند نخود ممکن است به کاهش سطح کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) کمک کند و خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را کاهش دهد.

برای دستگاه ایمنی و دستگاه گوارشی بدن مفید است

 فیبر نقش مهمی در کارکرد سیستم های ایمنی و گوارشی بدن ایفا می کند و نخود یک منبع غنی فیبر است.

حمص به مدیریت وزن کمک میکند

گنجاندن منظم نخود در رژیم غذایی با وزن کمتر، شاخص توده بدنی (BMI) کمتر و دور کمر بهتر همراه است. این تا حدودی به دلیل نوع نشاسته موجود در نخود است که یک سوم آن نوعی به نام آمیلوز است. این نشاسته نسبت به آنزیم های گوارشی ما مقاوم تر است، به این معنی که هرچه آمیلوز در یک غذا بیشتر باشد، غذا کمتر قابل هضم است.

سرشار از مواد ضد التهابی

موادی که در تهیه حمص سنتی مانند نخود، ارده و روغن زیتون دخیل هستند، خواص مفیدی از جمله ضد التهابی دارند. در واقع گفته می شود که روغن زیتون بکر دارای یک اثر ضد التهابی در حد ایبوپروفن است.در کنار تمامی این خواص بهتر است بدانید که این غذا حاوی مواد معدنی، انواع ویتامین ها و به ویژه ویتامین B است

در ادامه نگاهی بیاندازیم به جدول ارزش غذایی حمص به ازای هر 100 گرم از این غذا همراه مواد اولیه سنتی :

طرز تهیه حمص اصل و سنتی

مواد لازم :

دستور پخت

ابتدا نخود های خود را به مدت یک شب در آب خیس کنید و سپس آن را آبکش کنید و با آب کاملا بپزید تا نرم شوند ، آنها را آبکش کرده و مقداری از آب آن را نگه داشته تا بعدا استفاده کنید. نکته مهم در تهیه حمص این است که پوست نخود ها را حتما جدا کنید تا در نهایت حمص لطیفتری داشته باشید.

نخود های پخته و پوست کنده را با دو حبه سیر در غذا ساز یا بلندر بریزید. ( اگر حبه های سیر کوچکی دارید می توانید 3 الی 4 حبه سیر استفاده کنید. ) روغن زیتون ، اب لیمو ، ارده ، نمک و فلفل را به ترکیب خود اضافه کنید. بگذارید تا مواد به خوبی در غذاساز با یک دیگر ترکیب شوند و در صورت سفت شدن می توانید از آب نخودی که نگه داشته اید برای نرم کردن ترکیبتان استفاده کنید.

حمص را داخل بشقاب پخش کنید و با استفاده از پشت قاشق برای ایجاد “چرخش” استفاده کنید تا رد قاشق بماند و وسط انرا کمی گود کنید .

برای تزیین میتوانید دانه های کاج تفت داده و جعفری روی ان بپاشید و کمی روغن زیتون روی ان بریزید . یا چند عدد نخود درسته روی ان بگذاری و کمی ادویه عربی زعتر بپاشید .  در نهایت با نان پیتا که مثلثی برش خورده نوش جان کنید!

انواع حمص مدرن

با اینکه رسپی اصلی حمص به تنهایی طعم بی نظیری دارد، شما می تواند از رسپی های مدرن آن نیز استفاده کرده تا حمص را با ذائقه خود هماهنگ کنید. ما در ادامه شما را با برخی از این رسپی ها آشنا می کنیم:

• حمص چغندر(لبو) : شما می توانید با اضافه کردن چغندر به حمص، طعمی شیرین و رنگی جذاب را به آن دهید.
• حمص چیلی ( حمص فلفل تند ) : شما می توانید با اضافه کردن فلفل چیلی به نخود در غذا ساز، آن را تبدیل به یک میان وعده تند و هیجان انگیز کنید.
• حمص تخم کدو : یک لیوان تخم کدو تفت داده شده یا پخته را به نخود در غذا ساز اضافه کنید.
• حمص شیرین : بجای آبلیمو و نمک، مقداری انجیر و عسل را به ترکیبات حمص خود اضافه کنید.
• حمص پنیر فتا  و اسفناج : با اضافه کردن این دو ماده مقوی به حمص خود، رنگ، بافت و طعم جدیدی به آن بدهید.
• حمص با پنیر کبابی : میتوانید روی حمص خود چند تکه پنیر کبابی گریل شده  قرار دهید و لذت ببرید .
• حمص آووکادو : مقداری آووکادو داخل مخلوط کن به همراه سایر مواد بریزید و در نهایت طعم عالی و بافت کرمی تری بدست اورید .

• حمص بادام زمینی : کمی بادام زمینی و پاپریکا به دستور اصلی اضافه کنید و برای یک عصرانه لذت بخش انرا در کنار برشهای سیب و کرفس و کراکر سرو کنید .
• حمص کدو حلوایی : کدو حلوایی را با حبه های سیر در فر بگذارید یا تفت دهید، سپس با مواد اصلی حمص مخلوط کنید. از پوسته کدو حلوایی نیز میتوانید برای سرو استفاده کنید  به خصوص درجشن هالووین .
• حمص بادمجان : به دستور اصلی یک عدد بادمجان کبابی اضافه کنید .
• حمص یا قارچ : قارچها را درشت و ورقه ای خرد کنید و داخل تابه تفت دهید و همراه جعقری خرد شده روی حمص ریخته و سرو کنید .
• تارت حمص : میتوانید حمص را به اندازه یک قاشق داخل نان های اماده تارت بریزید و روی ان خیار و گوجه خرد شده بگذارید و کمی دانه کنجد هم بپاشید.
• حمص با انواع گوشت : گوشت گوساله به شکل تکه ای یا چرخکرده ، گوشت گوسفند چرخکرده و یا گوشت مرغ پخته شده میتواند با حمص یک غذای کامل را تشکیل دهد.

طرز تهیه حمص با گوشت

مواد لازم :

دستور پخت

ابتدا به حمص را به روش سنتی که در بالا ذکر کردیم تهیه کنید سپس داخل تابه ای کمی روغن ریخته و پیازها را ریز خرد کنید و تفت دهید . سپس گوشت چرخکرده را همراه ادویه ها و نمک اضافه کنید و کامل سرخ کنید . مواد گوشتی را کنار بگذارید تا به دمای محیط برسد . حالا حمص را داخل بشقاب سرو کنید و با قاشق همان حرکت چرخشی را انجام دهید و وسط غذا را کمی گود کنید و از مواد گوشتی که تهیه کردید وسط ام بریزید و با جعفری خرد شده یا دانه های کاج تفت داده و روغن زیتون تزیین کنید .

* نکته :  به جای گوشت چرخکرده از تکه های ریز گوشت فیله گوساله نیز با همین روش میتوانید استفاده کنید .

طرز تهیه حمص با مرغ

مواد لازم

دستور پخت

مرغ پخته شده را ریش ریش کنید یا نواری برش دهید و داخل تابه به همراه روغن و ادویه ها کمی تفت دهید سپس مطابق دستور بالا مواد را روی حمص بریزید و سرو کنید .

پاستا با حمص

مواد لازم

دستور پخت

پاستا را بپزید و آبکش کنید و کنار بگذارید اما 1 فنجان از آب پاستا را نگه دارید تا در سس خود استفاده کنید. پیاز را همراه روغن زیتون در قابلمه ای روی حرارت متوسط ​​ تفت دهید تا نرم شوند. سیر له شده را اضافه کنید و حدود نیم دقیقه تفت دهید  سپس گوجه فرنگی خشک شده و فلفل قرمز را اضافه کنید و چند دقیقه تفت دهید . حرارت را کم کنید و حمص ،  آب لیمو و نصف فنجان از آب ماکارونی را اضافه کنید و آن را هم بزنید. آب پاستا را مقداری اضافه کنید تا سس به اندازه دلخواه رقیق شود. کمی مواد روی حرارت بماند تا با یکدیگر مزه دار شوند . حرارت را خاموش کنید و ریحان خرد شده و نمک و فلفل را اضافه کنید و کامل مخلوط کنید. در نهایت پاستای پخته شده را داخل سس بریزید و هم بزنید  و سرو کنید .

همانطور که مشاهده کردید، راه های بسیار مختلفی برای تهیه این غذای مقوی و خوشمزه وجود دارد. ما به شما پیشنهاد می کنیم که حداقل یک بار هر کدام از این حمص ها را امتحان کرده تا گزینه مورد علاقه خود را بیابید و آن را با ذائقه خود هماهنگ کنید.

دانستی جالب درباره حمص

• در ماه می سال 2010 در روستای الفنار در نزدیکی بیروت لبنان بیشترین مقدار حمص برای ثبت رکورد پخته شد، این غذا تقریباً 10450 کیلوگرم بود که توسط 300 آشپز طبخ شد .  این مقدار بیش از دو برابر وزن رکورد قبلی اسرائیلی-عربی بود. به گفته رسانه‌های محلی، دستور غذا شامل هشت تن نخود پخته شده، دو تن ارده ، دو تن آب لیمو و 70 کیلوگرم روغن زیتون بود.
• در 13 می سال 2012 روز بین المللی حمص برای اولین بار جشن گرفته شد. این روزتوسط بن لانگ کارآفرین آمریکایی ، با هدف  “تعطیلات پیرامون غذایی که می تواند مردم را از سراسر جهان دور هم جمع کند” ایجاد شد .