بيماري‌هاي مشترك میان انسان و حیوان

از آنجا که ما و دام‌ها در یک جهان زندگی می‌کنیم وجود بیماری‌های مشترک میانمان موضوع عجیبی نیست. بیش از 100 نوع بیماری مشترک میان انسان و دام وجود دارد که شیوه‌ انتقال و میزان خطر متفاوتی دارند. در ادامه به بررسی این بیماری‌ها، نحوه انتقال و راه‌های پیشگیری از آن‌ها خواهیم پرداخت.

زئونوز چیست؟

زئونوزها بیماری‌های واگیرداری هستند که میان حیوانات و انسان‌ها مشترک‌اند. تخمین زده‌اند که حدود ۷۵ درصد بیماری‌هایی که انسان‌ها اخیرا مبتلا می‌شوند منشاء حیوانی دارند. عواملی چون :

تماس مستقیم با حیوانات آلوده

مصرف غذا و آب آلوده

استنشاق

بندپایان ناقل (مانند پشه،کنه و مگس) و آفات

می‌توانند ناقل این بیماری‌های مشترک باشند. در بسیاری از مواقع این بیماری‌ها از ظاهر دام مشخص نیستند اما برای انسان باعث بیماری‌های جدی می‌شوند. احتمال بروز این بیماری ها در افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند یا باردار هستند بیشتر است.

افرادی مثل قصابان ، سلاخان ، چوبداران ، کارکنان کشتارگاهها ، کشاورزان و در نهایت عموم مردم جامعه به علت تماس و مصرف فراوردهای دامی ممکن است در معرض خطر باشند .

از مهترین بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان می توان بیماریهای هاری ، تب مالت ، تب خونریزی دهنده کریمه کنگو ، سالک ، سیاه زخم و انفلوانزای پرندگان را نام برد اما در ادامه به معرفی کاملتر انواع بیماریهای مشترک میپردازیم .

لیست بیماری‌ های مشترک به نقل از CDC (مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا):

A

Aeromonas Infectionexternal عفونت آئروموناس –
Ancylostoma braziliense Infectionانکیلوستوما برازیلینسیس –
Ancylostoma caninum Infection (Hookworm Infection) عفونت انکیلوستوما کانینوم (عفونت کرم قلابدار) –
Avian Influenza آنفلونزای پرندگان –

B

Bartonella henselae Infection عفونت بارتونلا هنسلا –
Baylisascaris procyonis Infection (Raccoon Roundworm Infection) عفونت بایلیس‌آسکاریس پروسیونیس (عفونت کرم حلقوی راکون) –
B Virus Infection (Herpes B Virus Infection) عفونت ویروس بی (عفونت ویروس هرپس بی) –
Bird Fluآنفلونزای پرندگان –
Black Death طاعون سیاه (طاعون) –
Borrelia burgdorferi Infection (Lyme Disease) عفونت بورلیا بورگدورفری (بیماری لایم) –
Bovine Spongiform Encephalopathy (Mad Cow Disease) بیماری جنون گاوی –
Brucella Infection (Brucellosis) تب مالت –
Brucellosis (Brucella Infection) تب مالت –
BSE – see Mad Cow Disease جنون گاوی –
Bubonic Plague طاعون خیارکی –

C

C. neoformans Cryptococcosis کریپتوکوکوس نئوفورمانس –
Campylobacter Infection (Campylobacteriosis) عفونت کامپیلوباکتر (کمپیلوباکتریوس) –
Canine Influenzaآنفلونزای سگی –
Capnocytophaga Infectionعفونت کاپنوسیتوفاگا –
Cat Scratch Disease بیماری خراش گربه –
Cave Disease (Histoplasmosis) بیماری غاز (هیستوپلاسموزیس) –
Chlamydia psittaci Infection (Psittacosis) عفونت کلامیدیوفیلا پسی‌تاسی (سیتاکوز) –
Contagious Ecythema (Sore Mouth) اکتیمای مسری (زخم دهان) –
Contagious Pustular Dermatitis درماتیت پوسچولار مسری (زخم دهان) –
Coxiella burnetti Infection (Q fever) عفونت کوکسیلا بورنتی (تب کیو) –
Cryptococcosis, C. neoformans کریپتوکوکوس نئوفورمانس –
Cryptosporidiosis (Cryptosporidium Infection) کریپتوسپوریدیوسیس (عفونت کریپتوسپوریدیوم) –
Cryptosporidium Infection (Cryptosporidiosis) عفونت کریپتوسپوریدیوم (کریپتوسپوریدیوسیس) –
CSD (Cat Scratch Disease) سی‌اس‌دی (بیماری خراش گربه) –
Cysticercosis (Pork Tapeworm) سیستی‌سرکوزیس (کرم نواری خوک) ـ

D

Dermatophyte Infection (Ringworm) عفونت درماتوفیت (کرم حلقوی) –
Dipylidium Infection (Tapeworm Infection) عفونت دیپیلیدیوم (عفونت کرم نواری) –
Dog flu (Canine Influenza) سرماخوردگی سگ (آنفلونزای سگی) –

E

Echinococcosis (Echinocococcus Infection) اکینوکوکوزیس (عفونت اکینوکوکوس) –
Echinocococcus Infection (Echinocococcus Infection) عفونت اکینوکوکوس –
E. coli Infection (Escherichia coli O157:H7 infection)عفونت ای کولی (عفونت اشریشیا کلی او۱۵۷:اچ۷) –
Erysipelothrix Infection عفونت اریزیپلوتریکس –
Escherichia coli O157:H7 Infection (E. coli Infection) عفونت اشریشیا کلی او۱۵۷:اچ۷ (عفونت ای کولی) –

F

Fish Tank Granuloma (Mycobacterium marinum Infection) گرانولوم مخزن ماهي (عفونت مایکوباکتریوم مارینوم) –
Francisella tularensis Infection (Tularemia) عفونت فرانسیسلا تولارنسیس (تولارمی) –

G

Giardiasis (Giardia Infection) ژیاردیاسیس (عفونت ژیاردیاز) –
Giardia Infection (Giardiasis) عفونت ژیاردیاز (ژیاردیاسیس) –

H

H3N8 Influenza (Canine Influenza)آنفلونزای اچ3ان8 (آنفلونزای سگی) –
Hantavirus Pulmonary Syndrome (HPS) سندرم ریوی هانتاویروس (اچ‌پی‌اس) –
Herpes B Virus Infection (B Virus Infection) عفونت ویروس هرپس بی (عفونت ویروس بی) –
Herpesvirus simiae Infection (B Virus Infection) عفونت هرپس ویروس سیمیا (عفونت ویروس بی) –
Histoplasma Infection (Histoplasmosis) عفونت هیستوپلاسما (هیستوپلاسموزیس) –
Histoplasmosis (Histoplasma Infection) هیستوپلاسموزیس (عفونت هیستوپلاسما) –
Hookworm Infection (Ancylostoma caninum Infection) عفونت کرم قلابدار (عفونت انکیلوستوما کانینوم) –
HPS (Hantavirus Pulmonary Syndrome) اچ‌پی‌اس‌ (سندرم ریوی هانتاویروس) –

L

LCMV (Lymphocytic Choriomeningitis) ال‌سی‌ام‌وی (کوریومننژیت لنفاوی) –
Leishmania Infection (Leishmaniasis) عفونت لیشمانیاز (لیشمانیوز) –
Leishmaniasis (Leishmania Infection) لیشمانیوز (عفونت لیشمانیاز) –
Leptospira Infection (Leptospirosis)عفونت لپتوسپیرا (باریک‌پیچه‌ها) –
Leptospirosis (Leptospira Infection) باریک‌پیچه‌ها (لپتوسپیرا) –
Lyme Disease (Borrelia burgdorferi Infection) بیماری لایم (عفونت بورلیا بورگدورفری) –
Lymphocytic Choriomeningitis (LCMV) کوریومننژیت لنفاوی (ال‌سی‌ام‌وی) –

Mad Cow Disease (Bovine Spongiform Encephalopathy) جنون گاوی –
Methicillin-Resistant Staphylococcus aureus Infection (MRSA) استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی‌سیلین (مِرسا) –
Microsporum Infection (Ringworm)عفونت ریزهاگ (کرم حلقوی) –
Monkey B Virus Infection (B Virus Infection) عفونت ویروس میمون بی (عفونت ویروس بی) –
Monkeypox آبله‌میمون –
MRSA (Methicillin-Resistant Staphylococcus aureus Infection) مِرسا (استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی‌سیلین) –
Mycobacterium marinum Infection (Fish Tank Granuloma) عفونت مایکوباکتریوم مارینوم (گرانولوم مخزن ماهي) –
Mycobacterium tuberculosis Infection (Tuberculosis)عفونت مایکوباکتریوم توبرکلوزیس (سل) –

O

Ohio Valley Disease (Histoplasmosis)بیماری دره اهایو (هیستوپلاسموزیس) –
Orf Virus Infection (Sore Mouth)عفونت ویروس اورف (زخم دهان) –

P

Plague (Yersinia pestis Infection) طاعون (عفونت یرسینیا پستیس) –
Psittacosis (Chlamydia psittaci Infection) تب طوطی (عفونت کلامیدیوفیلا پسی‌تاسی) –

Q

Q Fever (Coxiella burnetti Infection) تب کیو (عفونت کوکسیلا بورنتی) –

R

Rabies هاری –
Raccoon Roundworm Infection (Baylisascaris procyonis Infection) عفونت کرم حلقوی راکون (عفونت بایلیس‌آسکاریس پروسیونیس) –
Rat-bite Fever (Streptobacillus moniliformis Infection, Spirillum minus Infection) تب موش گزیدگی (عفونت استرپتوباسیلوس مونیلیفورمیس، اسپیریلوم مینوس) –
RBF (Rat-bite Fever) تب موش گزیدگی –
Rickettsia rickettsia Infection (Rocky Mountain Spotted Fever) عفونت ریکتزیا ریکتزی (تب منقوط کوه‌های راکی) –
Rift Valley Fever تب دره ریفت –
Ringworm (Dermatophyte Infection)کرم حلقوی (عفونت درماتوفیت) –
Rocky Mountain Spotted Fever (Rickettsia rickettsia Infection) تب منقوط کوه‌های راکی (عفونت ریکتزیا ریکتزی) –
Roundworm Infection (Toxocariasis) عفونت کرم حلقوی (توکسوکاریازیس) –

S

Salmonella Infectionعفونت سالمونلا –
Reptiles and Amphibians خزندگان و دوزیستان
Salmonella from Small Mammals سالمونلا از پستانداران کوچک
Salmonellosis (Salmonella Infection) سالمونلوز (عفونت سالمونلا) –
Sarcoptes scabeii Infection (Sarcoptic Mange)عفونت سارکوپتس اسکابئی (جرب سارکوپتیک) –
Sarcoptic Mange (Sarcoptes scabeii Infection) جرب سارکوپتیک (عفونت سارکوپتس اسکابئی) –
Scabby Mouth (Sore Mouth) اکتیما (زخم دهان) –
Sore Mouth (Orf Virus Infection) زخم دهان (عفونت ویروس اورف) –
Spirillum minus Infection (Rat-bite Fever) عفونت اسپیریلوم مینوس (تب موش‌گزیدگی) –
Sporothrix schenckii Infection (Sporotrichosis) عفونت اسپوروتریکوز شنکی (اسپوروتریکوز) –
Sporotrichosis (Sporothrix schenckii Infection) اسپوروتریکوز (عفونت اسپوروتریکوز شنکی) –
Streptobacillus moniliformis Infection (Rat-bite Fever) عفونت استرپتوباسیلوس مونیلیفورمیس (تب موش‌گزیدگی) –
Swine Influenza آنفلوانزای خوکی –

T

Taenia solium Infection (Cysticercosis) عفونت کرم نواری خوک (سیستی‌سرکوزیس) –
TB (Tuberculosis)سل –
Taeniasis (Cysticercosis) کرم روده (سیستی‌سرکوزیس) –
Tapeworm Infection (Diplyidium Infection) عفونت کرم نواری (عفونت دیپلیدیوم) –
Ticksکنه‌ها –
Tinea ‌(Ringworm) تینئا (کرم حلقوی) –
Toxocara Infection (Roundworm)عفونت توکسوکارا (کرم حلقوی) –
Toxocariasis (Roundworm Infection) توکسوکاریازیس (عفونت کرم حلقوی) –
Toxoplasma gondii Infection (Toxoplasmosis)عفونت توکسوپلاسما گوندی (توکسوپلاسموزیس) –
Toxoplasmosis (Toxoplasma gondii Infection) توکسوپلاسموزیس (عفونت توکسوپلاسما گوندی) –
Trychophyton mentagrophytes Infection عفونت تریکوفیتون منتاگروفیتس –
Tuberculosis (Mycobacterium tuberculosis Infection)سل (عفونت مایکوباکتریوم توبرکلوزیس) –
Tularemia (Francisella tularensis Infection) تولارمی (عفونت فرانسیسلا تولارنسیس) –

U

Uncinaria stenocephala Infection (Hookworm Infection)عفونت اﻧﺴﯿﻨﺎرﯾﺎ اﺳﺘﻨﻮﺳﻔﺎﻻ (عفونت کرم قلابدار) –

Y

Yersinia enterocolitica Infection (Yersiniosis)عفونت یرسینیا انتروکولیتیکا (یرسینوزیس) –
Yersinia pestis Infection (Plague) عفونت یرسینیا پستیس (طاعون) –
Yersiniosis (Yersinia enterocolitica Infection) یرسینوزیس (عفونت یرسینیا انتروکولیتیکا) –

مصرف گوشت و مرغ و بیماری های احتمالی

مصرف گوشت آلوده ممکن باعث بروز بیماری شود. بسیاری از این بیماری‌ها که برای کارکنان این صنعت و عموم مردم آشنا هستند به صورت مستقیم به گوشت گاو، گوسفند و پرندگان مربوطند. از این بیماری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

اشریشیا کلی (E.coli) که نوعی باکتری است و به صورت معمول در روده انسان‌ها و حیوانات سالم زندگی می‌کند. بیشتر انواع این باکتری بی‌خطر هستند و ممکن است تنها باعث اسهال شوند. با این حال، اگر E. coli به کلیه ها، مثانه یا سایر اندام های داخلی دسترسی پیدا کند، می تواند انگلی شود و عفونت هایی ایجاد کند که می تواند کشنده باشد و بعضی دیگر از انواع این باکتری موجب گرفتگی‌های شدید معده، اسهال خونی و استفراغ می‌شوند.

شیوع E. coli مرتبط با حیوانات اهلی و عمدتاً گوشت گاو است. علاوه بر این، E. coli در شیر، پنیر و غذاهای مرتبط و همچنین در گیاهان و محصولات گیاهی آبیاری شده با منابع آب زیرزمینی آلوده وجود دارد. بهتر است بدانید که E. coli با انجماد از بین نمی رود و محصولاتی مانند گوشت چرخ کرده را تا دمای 71 درجه سانتیگراد (160 درجه فارنهایت) بپزید تا باکتری E. coli از بین برود.

جنون گاوی نوعی اختلال عصبی در گاو است که به وسیله نوعی پروتئین به نام پریون منتقل می‌شود. این بیماری قدرت انتقال به پستانداران را دارد.
تریشینوز نوعی بیماری انگلی است که به واسطه نوعی انگل میکروسکوپی به نام تریشینلا منتقل می‌شود. گوشت خام یا نیم‌پز حیوانات می‌تواند باعث این بیماری شود.
سالمونلا که نوعی باکتری است و اغلب در طیور نپخته و تخم مرغ وجود دارد. افراد و حیوانات ممکن تست بدون نشان دادن علائم ناقل این باکتری باشند. از متداول‌ترین بیماری‌هایی که این باکتری باعث ایجاد آن می‌شود تب حصبه است. برای پیشگیری از ابتلا محصولات را در دمای بیش از ۶۰ درجه سانتی گراد به مدت ۱۲ دقیقه بپزید.
عفونت آئروموناس باکتری آئروموناس بیشتر در آب‌های زیرزمینی، آب آشامیدنی، تصفیه خانه‌ها، سیستم‌های توزیع آب و مخازن، همچنین در دریاچه‌ها و رودخانه‌های پاک و آلوده وجود دارد. آئروموناس هیدروفیلا را می توان در محصولات تازه، گوشت و لبنیات یافت.
آنفلونزای پرندگان ویروس آنفلونزای پرندگان اغلب میان پرندگان آبزی وحشی منتشر می‌شود اما می‌تواند طیور اهلی و دیگر گونه‌های پرندگان و حیوانات را آلوده کند. ویروس آنفلونزای پرندگان معمولا انسان را درگیر نمی‌کند اما در مواردی آلودگی انسان به این ویروس‌ها نیز رخ داده است.
تب مالت نوعی بیماری عفونی است که توسط باکتری ایجاد می‌شود. افرادی که با حیوانات یا محصولات حیوانی آلوده در تماس هستند ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. گوسفند، گاو، بز، خوک و سگ از بیشترین حیواناتی هستند که به این بیماری مبتلا می‌شوند.
عفونت کامپیلوباکتر یا کمپیلوباکتریوس با مصرف مرغ خام یا نیم‌پز و یا چیزی که با آن تماس داشته است ایجاد می‌شود. همچنین با مصرف غذاهای دیگر مانند غذاهای دریایی یا گوشت و نوشیدن آب آلوده یا تماس با حیوانات نیز امکان ابتلا به آن وجود دارد.
عفونت کلامیدیوفیلا پسی‌تاسی ناشی از نوعی باکتری متداول در بعضی از انواع پرندگان است. این باکتری باعث بیماری سیتاکوز در انسان‌ها می‌شود. برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری هنگام تماس با پرندگان و یا قفس آن‌ها اقدامات احتیاطی را رعایت کنید.
اکتیمای مسری بیشتر بز و گوسفند را آلوده می‌کند اما قابلیت انتقال به انسان‌ را نیز دارد. اکتیمای مسری به عنوان زخم دهان نیز شناخته می‌شود. هنگامی زخمی بر بدن خود دارید بهتر است از هرگونه ارتباط با این حیوانات جلوگیری کنید.
عفونت اریزیپلوتریکس نوعی عفونت حاد و نادر پوستی است که به وسیله باکتری ایجاد می شود. این نوع از باکتری در ماهیان، پرندگان، پستانداران و حلزون‌های صدفدار وجود دارد. معمولا افرادی که تماس بیشتری با حیوانات دارند، مانند آشپزها، قصابان، دامپزشکان و…، بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند.
استافیلوکوک یک موجود هوازیست (برای رشد به هوا نیاز دارد) که با ترشح سموم در غذا باعث مسمومیت غذایی می شود و ممکن است ماه ها در خاک و در حالت یخ زده در غذا زنده بماند. شایع ترین ناقل بدن انسان است، به ویژه از طریق ساییدگی های پوستی، زخم ها، سینوس های عفونی، جوش ها و غیره. مرغ خام نیز به عنوان ناقل شناخته می شود. مسمومیت غذایی معمولاً زمانی رخ می دهد که غذای پخته شده یا آماده خوردن دوباره به استافیلوکوک آلوده شود. در صنعت غذایی، محصولات مستعد آنهایی هستند که پروتئین بالایی دارند، مانند کاستارد، محصولات نانوایی پر از خامه، سس ها، گوشت و محصولات گوشتی (به ویژه گوشت های خرد شده)، سالاد مرغ و پنیر. اگر محصول آلوده در مناطق دمای ایمن کمتر از 4 درجه سانتیگراد (40 درجه فارنهایت) یا بالاتر از 60 درجه سانتیگراد (140 درجه فارنهایت) نگهداری نشده باشد استافیلوکوک می تواند بدون ایجاد تغییر در رنگ، بو یا طعم در گوشت به تعداد زیادی رشد کند.
توکسوپلاسموزیس (عفونت توکسوپلاسما گوندی) ممکن است از طریق غذا به انسان منتقل شود. مصرف گوشت نپخته یا آلوده، تماس با گوشت آلوده و نشستن دست‌ها پس از آن و یا استفاده از وسایلی که با گوشت آلوده در تماس بوده‌اند می‌تواند باعث انتقال این بیماری شوند.

علاوه بر این بیماری‌ها گوشت و مواد غذایی دربرابر بسیاری از بیماری‌های عفونی دیگر آسیب‌پذیر هستند که ممکن است در فضای فرآوری موادغذایی وجود داشته باشند. بهداشت فردی ضعیف و اجرای ضعیف موارد بهداشتی در این فضاها باعث رشد باکتری، ویروس، کپک و مخمرها می‌شود. این موضوع زمینه‌ را برای موارد زیر فراهم می کند:

عفونت غذایی مانند سالمونلا و تریشینوز که با هضم غذای آلوده به باکتری، انگل و ویروس ایجاد می‌شوند.
مسمومیت غذایی که می‌تواند مانند اشریشیا کلی مسمویت باکتریایی باشد و یا در مواردی که مواد غذایی با مواد شیمیایی سمی ترکیب می‌شوند مسمومیت شیمیایی باشد.

راه‌های پیشگیری از بیماری

همانطور که پیش از این ذکر کردیم مصرف گوشت می‌تواند موجب بروز برخی از بیماری‌ها شود. اما این موضوع به معنی حذف آن از برنامه غذایی نیست زیرا یکی از ارکان مهم در هرم غذایی انسان مصرف پروتئین حیوانی است . به کمک روش‌هایی که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت می‌توانید تا حد زیادی از خطر ابتلا به این بیماری‌ها جلوگیری کنید.

هنگام خرید

به برند محصولات دقت کنید و از خرید محصولات متفرقه و نامطمئن خودداری کنید.
به توضیحات نوشته شده روی بسته‌بندی دقت کنید و نکات ذکر شده برای طبخ گوشت را رعایت کنید.
از سالم بودن بسته‌بندی اطمینان حاصل کنید.
به تاریخ تولید و انقضای محصول دقت کنید.
گوشت را در پلاستیک مخصوص خود حمل کنید و آن را کنار دیگر مواد غذایی خریداری شده نگذارید.

نگهداری

پیش از کار با گوشت حتما دستانتان را تمیز بشویید.
گوشت را در سردترین قسمت یخچال نگهداری کنید.
حداکثر تا سه یا چهار روز پس از نگهداری گوشت در یخچال آن را مصرف کنید.
گوشت را در دمای ۰ درجه فارنهایت فریز کنید.
گوشت پخته حداکثر تا سه یا چهار روز باید مصرف یا فریز شود.

آماده‌سازی

پیش از کار با گوشت خام و پس از آن‌ دستانتان را به مدت ۲۰ ثانیه به‌خوبی بشویید.
تخته و چاقوی گوشت را برای دیگر مواد خوراکی استفاده نکنید.
برای یخ‌زدایی گوشت از یخچال یا ماکروویو استفاده کنید. هرگز گوشت را برای یخ‌زدایی روی کابینت قرار ندهید.
اگر به وسیله ماکروویو گوشت را یخ‌زدایی کردید سریعا آن را بپزید.
برای پخت گوشت در دمای مناسب از دماسنج مخصوص مواد غذایی استفاده کنید.
گوشت چرخ‌کرده گاو را در دمای ۱۶۰ درجه فارنهایت و گوشت چرخ‌کرده طیور را تا ۱۶۵ درجه فارنهایت بپزید.
گوشت گاو، گوساله و گوسفند باید به دمای ۱۴۵ درجه فارنهایت برسند.
گوشت پخته مانده را در دمای ۱۶۵ درجه گرم کنید.
گوشت را در یخچال طعم‌دار کنید.
گوشت پخته نباید بیشتر از دو ساعت بیرون از یخچال بماند.

منابع :

opentextbc.ca ، www.vet.cornell.edu ، iacuc.wsu.edu ، www.cdc.gov