معرفی بیماری خود ایمنی و رژیم غذایی مناسب آن

در مقاله زیر خواهید خواند :

• بیماری خود ایمنی چیست ؟
• عوامل ابتلا به بیماری های خود ایمنی
• 10 بیماری خود ایمنی رایج
• علائم مشترک در بیماری های خود ایمنی
• چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد ؟
• رژیم غذایی مناسب بیماری های خود ایمنی
• تاثیر گوشت در بیماریهای التهابی
• غذاهای مجاز در این رژیم
• غذاهای ممنوع در این رژیم 

بیماری خود ایمنی چیست ؟

بیماری خود ایمنی (Autoimmune disease) به وضعیتی گفته می شود که در آن سیستم ایمنی شما به اشتباه به بدن خودتان حمله می کند. سیستم ایمنی، سیستمی در بدن شماست که موظف است از بدنتان در مقابل میکروب ها، باکتری ها و ویروس ها محافظت کند. وقتی سیستم ایمنی حضور این مهاجمان خارجی را احساس کند، ارتشی از سلول های جنگنده و گلبول های سفید را برای مبارزه با آنها می فرستد.در حالت عادی، سیستم ایمنی بدن شما توانایی تشخیص تفاوت های میان سلول های خارجی و سلول های بدن خودتان را دارد، اما هنگامی که شما به بیماری خود ایمنی مبتلا می شوید، تشخیص این تفاوت ها برای سیستم ایمنی تان سخت می شود.

در این بیماری، سیستم ایمنی شما بخشی از بدنتان همانند مفاصل یا پوست را به عنوان یک مهاجم و عامل خارجی اشتباه می گیرد. در نتیجه، برای مقابله با آنها به آزاد کردن پروتئین هایی به نام اتوآنتی بادی رو می آورد تا سلول های سالم آن بخش از بدنتان را از بین ببرد.

برخی از بیماری های خود ایمنی تنها یک اندام خاص را مورد هدف قرار می دهند، برای مثال در دیابت نوع 1، سیستم ایمنی بدنتان به اشتباه پانکراس را با یک مهاجم خارجی اشتباه می گیرد و همانند یک میکروب با آن رفتار می کند. سایر بیماری های خود ایمنی همانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک یا SLE، کل بدن را تحت تاثیر قرار می دهند.

عوامل ابتلا به بیماری های خود ایمنی

پزشکان و محققان دقیقا نمی دانند چه چیزی باعث بروز بیماری خود ایمنی و اختلال در سیستم ایمنی بدن می شود. با این حال، تحقیقات نشان می دهند که برخی از افراد بیشتر از دیگران به بیماری های خود ایمنی مبتلا می شود.

بر اساس یک مطالعه در سال 2014، زنان دو برابر مردان احتمال ابتلا به بیماری های خود ایمنی را دارند. در زنان احتمال ابتلا به بیماری های خود ایمنی معادل 6.4 است و در مردان این احتمال تا 2.7 درصد پایین می آید ! اغلب این بیماری ها در سنین باروری زنان ( 15 تا 44 سالگی ) بروز پیدا می کنند.

برخی از بیماری های خودایمنی در یک سری نژاد های خاص شایع تر است. به عنوان مثال، بیماری لوپوس در میان مردم قفقازی، آفریقایی-آمریکایی و اسپانیایی شایع تر از مردم دیگر نژاد هاست. برخی از بیماری های خود ایمنی همانند مولتیپل اسکلروزیس      ( multiple sclerosis ) و لوپوس، به صورت ارثی و خانوادگی نیز بروز پیدا می کنند. این بدین معنا نیست که لزوما تمامی اعضای یک خانواده دچار بیماری های مشابهی می شود، بلکه بدین معناست که استعداد آنها در ابتلا به یک بیماری خاص بیشتر می شود و ممکن است آن را به ارث ببرند.

از آنجا که شیوع بیماری های خودایمنی در چند سال اخیر رو به افزایش بوده است، محققان گمان می کنند که عوامل محیطی نظیر عفونت ها و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و حلال ها نیز ممکن است در افزایش احتمال بروز این بیماری ها دخیل باشند.

” رژیم غذایی غربی ” یا ” رژیم غذایی مدرن ” نیز یکی دیگر از عوامل مشکوک برای بروز بیماری های خود ایمنی است. به نظر می رسد که خوردن غذا های چرب، پر شکر و فرآوری شده می تواند با ایجاد التهاب در بدن در ارتباط باشد و احتمال ابتلا به بیماری های خود ایمنی را افزایش دهد؛ اما این فرضیه تاکنون اثبات نشده است.

یک مطالعه دیگر در سال 2015 بر نظریه دیگری به نام ” فرضیه بهداشت ” متمرکز شد. این فرضیه بر این باور استوار بود که امروزه کودکان، به دلیل استفاده از واکسن ها و ضدعفونی کننده، کمتر از قبل در معرض میکروب ها قرار می گیرند. عدم قرار گرفتن آنها در معرض میکروب ها، ممکن است که سیستم ایمنی بدن آنها را مستعد واکنش بیش از حد به مواد بی خطر کرده باشد.

در نهایت، محققان نمی دانند که دقیقا چه چیزی باعث بروز بیماری خود ایمنی می شود. اما بنظر می رسد که عوامل محیطی، ژنتیک، رژیم غذایی، عفونت ها و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی در بروز این بیماری ها دخیل باشند.

10 بیماری خود ایمنی رایج

در حال حاضر بیش از 80 بیماری خود ایمنی مختلف وجود دارد. اما ما در ادامه شما را با 10 مورد از رایج ترین انواع این بیماری ها آشنا خواهیم کرد :

1. دیابت نوع 1 :

در حالت عادی، لوزالمعده موظف است تا با تولید هورمون انسولین، به تنظیم قند خون در بدن کمک کند. در بیمارانی که به دیابت نوع 1 مبتلا هستند، سیستم ایمنی بدن به سلول های تولید کننده هورمون انسولین در لوزالمعده حمله کرده و آنها را از بین می برد و تنظیم قند خون را برای لوزالمعده غیرممکن می کند. از عوارض ابتلا به دیابت نوع 1 و قند خون بالا می توان به صدمه دیدن رگ های خونی و همچنین اندام هایی مانند قلب، کلیه ها، چشم ها و اعصاب اشاره کرد.

2. آرتریت روماتوئید ( RA ) :

در آرتریت روماتوئید، سیستم ایمنی بدن به مفاصل حمله می کند. این حمله باعث قرمز شدن، گرم شدن، درد و سفتی مفاصل می شود. بر خلاف بیماری هایی نظیر استئوآرتریت که معمولا با افزایش سن افراد را تحت تاثیر قرار می دهند، آرتریت روماتوئید می تواند از 30 سالگی و یا زودتر شروع شود.

3. بیماری التهابی روده :

بیماری التهابی روده ( IBD ) اصطلاحی است که برای توصیف شرایطی استفاده می شود که باعث التهاب در پوشش دیواره روده می شود. هر نوع از بیماری IBD بخش متفاوتی از لوله گوارش GI را تحت تاثیر قرار می دهد.

بیماری کرون می تواند هر بخشی از دستگاه گوارش، از دهان تا مقعد را ملتهب کند.

بیماری کولیت اولسراتیو تنها پوشش داخلی روده بزرگ و رکتوم را تحت تاثیر قرار می دهند.

4. پسوریازیس / آرتریت پسوریاتیک :

در حالت عادی، سلول های پوست رشد می کنند و زمانی که دیگر نیازی به آن ها نیست، می ریزند تا سلول های پوستی جدید جایگزین آنها شوند. در افرادی که به پسوریازیس مبتلا می شوند، سلول های پوست خیلی سریع تر از حالت عادی خود تکثیر می شوند، در نتیجه سلول های اضافی بر روی پوست ایجاد شده و لکه های قرمز رنگ ناشی از التهاب تشکیل می شوند. حدودا 30 درصد از افرادی که به پسوریازیس مبتلا می شوند، مفاصلشان دچار تورم، سفتی و درد می شود. این شکل از بیماری پسوریازیس را ” آرتریت پسوریاتیک ” می نامند.

5. مولتیپل اسکلروزیس ( MS ) :

بیماری مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس، به غلاف میلین ( پوشش محافظی که سلول های عصبی را احاطه کرده است. ) در سیستم عصبی مرکزی آسیب می رساند. آسیب به غلاف میلین سرعت انتقال پیام ها را بین مغز، نخاع و دیگر اعضای بدن کاهش می دهند.

این آسیب ها می تواند منجر به علائمی مانند بی حسی، ضعف، مشکلات تعادلی و مشکل در راه رفتن شود. بیماری ام اس می توان به اشکال مختلفی در بدن ظاهر شود که هرکدام با سرعت متفاوتی پیشرفت می کنند. طبق یک مطالعه در سال 2012، مشخص شد که حدود 50 درصد از افراد مبتلا به ام اس در عرض 15 سال پس از شروع بیماریشان، برای راه رفتن به کمک نیاز پیدا می کنند.

6. لوپوس اریتماتوز سیستمیک ( SLE ) :

اگر چه پزشکان در قرن 19 ام برای اولین بار لوپوس را بخاطر بثورات پوستی که ایجاد می کند به عنوان یک بیماری پوستی توصیف می کردند، اما فرم سیستمیک این بیماری ( که رایج ترین فرم آن نیز می باشد )، در واقع بسیاری از اندام ها از جمله مفاصله، کلیه ها، مغز و قلب را تحت تاثیر قرار می دهد.

7. بیماری آدیسون ( Addison’s disease ) :

بیماری آدیسون غدد آدرنال را تحت تاثیر قرار می دهد که هورمون های کورتیزول، آلدوسترون و همچنین هورمون های آندروژن را تولید می کنند. کمبود کورتیزول می تواند بر نحوه استفاده و ذخیره کربوهیدرات ها و قند ها ( گلوکز ) در بدن تاثیر بگذارد. کمبود آلدوسترون منجر به از دست دادن سدیم و پتاسیم در جریان خون می شود.

از علائم ابتلا به بیماری آدیسون می توان به ضعف، خستگی، کاهش وزن و قند خون پایین اشاره کرد.

8. بیماری گریوز ( Graves’ disease ) :

بیماری گریوز به غده تیروئید در گردن حمله می کند و باعث تولید بیش از حد هورمون های آن می شود. هورمون های تیروئید مصرف انرژی بدن را کنترل می کنند که به عنوان متابولیسم نیز شناخته می شود. داشتن بیش از حد این هورمون ها فعالیت های بدن شما را افزایش می دهند و علائمی همانند عصبی بودن، ضربان قلب سریع، عدم تحمل گرما و کاهش وزن را ایجاد می کند.

یکی از علائم بالقوه این بیماری برآمدگی چشم است که اگزوفتالموس نامیده می شود.

9. سندروم شوگرن :

این عارضه به غده هایی که روان کننده چشم و دهان هستند حمله می کند. علائم مشخصه سندروم شوگرن خشکی چشم و دهان است، اما ممکن است مفاصل و یا پوست را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

10. تیروئیدیت هاشیموتو :

بر خلاف بیماری گریوز که باعث افزایش تولید هورمون تیروئید می شد، عارضه تیروئیدیت هاشیموتو باعث کاهش تولید هورمون تیروئید در بدن و کمبود آن می شود. از علائم ابتلا به این بیماری می توان به افزایش وزن، حساسیت به سرما، خستگی، ریزش مو و تورم تیروئید ( گواتر ) اشاره کرد.

علائم مشترک در بیماری های خود ایمنی

علائم اولیه بسیاری از بیماری های خود ایمنی مشابه یکدیگر هستند، همانند :

1. خستگی

2. درد عضلات

3. تورم و قرمزی ناشی از التهاب

4. تب با درجه پایین

5. اختلال در تمرکز

6. بی حسی و گزگز در دست ها و پا ها

7. ریزش مو

8. بثورات پوستی

برخی بیماری های خود ایمنی نیز علائم منحصر به فرد خود را دارند. به عنوان مثال، دیابت نوع 1 باعث تشنگی شدید، کاهش وزن و خستگی می شود و بیماری IBD باعث درد شکم، نفخ و اسهال می شود.

در بیماری های خود ایمنی مانند پسوریازیس یا آرتریت روماتوئید، علائم بیماری ممکن است به شکل دوره ای ظاهر شوند و از بین بروند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد ؟

اگر علائم یک بیماری خود ایمنی را دارید بهتر است هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کنید. بسته به نوع بیماریتان ممکن است نیاز به مراجعه به یک پزشک متخصص داشته باشید. آزمایش های خونی که به دنبال اتو آنتی بادی ها هستند می توانند به پزشکان در تشخیص این بیماری ها کمک کنند.

• روماتولوژیست ها بیماری های مفصلی همانند آرتریت روماتوئید و همچنین سایر بیماری های خود ایمنی مانند سندروم شوگرن و SLE را درمان می کنند.
• متخصصان گوارش بیماری های دستگاه GI ( لوله گوارش ) مانند بیماری سلیاک و کرون را درمان می کنند.
• متخصصان غدد بیماری های غدد، از جمله بیماری گریوز، تیروئیدیت هاشیموتو و بیماری آدیسون را درمان می کنند.
• متحصصین پوست بیماری های پوستی همانند پسوریازیس را درمان می کنند.

درمان اصلی بیماری های خود ایمنی به کمک دارو هایی انجام می شود که التهاب را کاهش داده و پاسخ های بیش فعال سیستم ایمنی بدن را آرام می کنند. این دارو ها همچنین می توانند به تسکین علائم بیماری خود ایمنی کمک کنند.

رژیم غذایی مناسب بیماری های خود ایمنی

رژیم غذایی پروتکل خودایمنی ( AIP ) ممکن است به کاهش التهاب و سایر علائم بیماری های خود ایمنی کمک کند. در ادامه درباره رژیم غذایی و اثرات بالقوه آن بیشتر بدانید.

AIP  یک رژیم غذایی حذفی است، بنابراین شامل نخوردن انواع خاصی از غذا برای چندین هفته در یک زمان و توجه دقیق به هر گونه تأثیر بر سلامتی است.محققان منبع معتبر رژیم غذایی AIP را به عنوان بسط رژیم پالئو توصیف کرده اند. فرد معمولاً پروتئین های بدون چربی، سبزیجات، میوه ها، آجیل و دانه ها می خورد.

رژیم AIP بر روی غذاهای غنی از ویتامین ها و سایر مواد مغذی تمرکز دارد. فردی که آن را دنبال می کند، هیچ چیز با شکر اضافه شده یا سایر مواد افزودنی که می تواند پاسخ خود ایمنی را تحریک کند، نمی خورد. فرد باید رژیم غذایی خود را به مدت چند هفته به شدت رعایت کند، سپس به آرامی غذاهای حذف شده را مجدداً وارد کند و به دقت به هر واکنشی توجه کند. یک واکنش، مانند افزایش علائم، می تواند نشان دهد که آنها باید آن غذا را در دراز مدت حذف کنند.

تاثیر گوشت در بیماریهای التهابی

محتوای مواد مغذی مانند CLA از آسیب التهابی ناشی از پاسخ ایمنی جلوگیری می کند ، در نتیجه گوشت یک پشتیبانی کامل از سیستم ایمنی بدن می کند و میتواند نه تنها پاسخ به عوامل خارجی را تقویت کند بلکه باعث کاهش التهاب ، کاهش آسیب و بهبود عملکرد سیستم ایمنی نیز  می شود. البته نکته قابل اهمیت این است که گوشتی که مصرف میکنید حاصل از دامی باشد که به طور طبیعی و سالم تغذیه کرده است و چربی و پوست ان نیز نباید مصرف شود . آب قلم گوشت نیز میتواند در این بیماریها بسیار مفید باشد .

غذاهای مجاز در این رژیم

به طور کلی، رژیم غذایی بر غذاهای کامل و غذاهایی که حاوی مواد افزودنی مانند شکر نیستند، تمرکز دارد. غذاهایی که پیشنهاد میشود در رژیم خود استفاده کنید ( به شکل متعادل ) عبارتند از :

• گوشت گوسفند و گوساله و مرغ (بدون چربی و پوست)
• سبزیجات (بهتر است به صورت پخته مصرف شود). توجه شود که میزان مصرف سبزیجات کمتر از حد معمول باشد.
• روغن های غیر اشباع مانند روغن زیتون
• غذاهای تخمیر شده مثل کامبوخیا، کفیر غیر لبنی
• انواع سرکه مانند سرکه سیب که کاملا بدون شکر باشند
• شربت عسل یا افرا به میزان اندک
• نشاسته
• ژلاتین از گوشت گاو
• چای سبز
• زردچوبه

غذاهای ممنوع در این رژیم

• دانه ها و آجیل ها
• حبوباتی مانند لوبیا ، سویا ، بادام زمینی و غذاهایی مثل حمص
• محصولات لبنی
• غذاهای فراوری شده
• قندهای تصفیه شده
• روغن بذر صنعتی و روغن های اشباع (مانند روغن نباتی یا کلزا)
• تخم مرغ
• قهوه، شکلات و برخی ادویه ها (به عنوان مثال گشنیز و زیره)
• سبزیجاتی مانند گوجه فرنگی ، فلفل ، بادمجان ، سیب زمینی
• انواع قندهای مصنوعی و جایگزین
• دانه های غلات
• امولسیفایر و حجم دهنده های مواد غذایی
• نارگیل و مشتقات آن
• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) شامل ایبوپروفن (Advil) ، آسپیرین (بوفرین) و ناپروکسن سدیم (Aleve)
• نوشیدنی های الکلی و مواد غذایی حاوی الکل

شواهد کافی برای تأیید اینکه رژیم AIP می تواند التهاب را کاهش دهد یا برای افراد مبتلا به هر بیماری خودایمنی مفید باشد، وجود ندارد.با این حال، برخی تحقیقات نشان می دهد که برخی از غذاها می توانند علائم را بدتر کنند. اینها شامل غذاهای بسیار فرآوری شده و غذاهای حاوی چربی های ناسالم، شکر و نمک است .

در نهایت هر کسی که یک رژیم غذایی حذف سخت را شروع می کند باید احتیاط کند زیرا به عنوان مثال، حذف حبوبات، غلات و لبنیات می تواند منجر به کمبود مواد مغذی شود بنابراین در مورد هرگونه تغییر بزرگ در رژیم غذایی با یک پزشک صحبت کنید، که ممکن است بتواند مکمل یا منابع بیشتری را توصیه کند و در تعیین مناسب بودن رژیم کمک کند.

منابع

 healthline.com ، medicalnewstoday.com