سنگ کلیه و هرآنچه باید در موردش بدانید

سنگ کلیه یا renal calculi ، توده های جامدی هستند که از کریستال ها ساخته شده اند . سنگ کلیه معمولا از کلیه شما منشا می گیرد . با این حال ، آنها می توانند در هر جایی در طول دستگاه ادراری شما ایجاد شوند که از این قسمت ها تشکیل شده است :

کلیه ها
حالب ها
مثانه
مجرای ادرار

سنگ کلیه می تواند یک مسئله پزشکی دردناک باشد . علل ایجاد سنگ کلیه با توجه به نوع سنگ متفاوت است .

سنگ های کلیه از کریستال های یکسانی تشکیل نشده اند . انواع مختلف سنگ کلیه عبارتند از :

کلسیم

سنگ های کلسیمی رایج ترین نوع سنگ کلیه هستند . آنها اغلب از اگزالات کلسیم ساخته شده اند ، اگرچه می توانند از کلسیم فسفات یا مالئات تشکیل شده باشند . خوردن غذاهای غنی از اگزالات کمتر می تواند خطر ابتلا به این نوع سنگ را کاهش دهد . مواد غذایی با اگزالات بالا شامل:

چیپس سیب زمینی
بادام زمینی
شکلات
اسفناج

با این حال ، حتی اگر برخی از سنگ های کلیه از کلسیم ساخته شده اند ، دریافت کلسیم کافی در رژیم غذایی می تواند از تشکیل سنگ جلوگیری کند .

اسید اوریک

این نوع سنگ کلیه دومین نوع شایع است . آنها می توانند در افراد مبتلا به نقرس ، دیابت ، چاقی ، و انواع دیگر سندرم متابولیک ایجاد شوند . این نوع سنگ زمانی ایجاد می شود که ادرار بیش از حد اسیدی باشد . رژیم غذایی غنی از پورین می تواند سطح اسیدی ادرار را افزایش دهد . پورین یک ماده بی رنگ در پروتئین های حیوانی مانند ماهی ، صدف و گوشت است .

استروویت

این نوع سنگ عمدتاً در افراد مبتلا به عفونت های دستگاه ادراری (UTIs) یافت می شود . این سنگ ها می توانند بزرگ باشند و باعث انسداد ادرار شوند . سنگ های استروویت در نتیجه عفونت کلیه ایجاد می شوند . درمان عفونت زمینه ای می تواند از ایجاد سنگ های استروویت جلوگیری کند .

سیستین

حدود 1 نفر از هر 7000 نفر در سراسر جهان به سنگ کلیه سیستین مبتلا می شوند . آنها هم در مردان و هم در زنان مبتلا به اختلال ژنتیکی سیستینوری رخ می دهند . در این نوع سنگ ، سیستین – اسیدی که به طور طبیعی در بدن وجود دارد – از کلیه ها به داخل ادرار نشت می کند .

علائم و نشانه های سنگ کلیه

سنگ کلیه می تواند باعث درد شدید شود . علائم سنگ کلیه ممکن است تا زمانی که سنگ شروع به حرکت به سمت پایین حالب ها نکند ، ظاهر نشوند . به این درد شدید قولنج کلیوی می گویند . ممکن است در یک طرف کمر یا شکم خود درد داشته باشید . در مردان ، درد ممکن است به ناحیه کشاله ران تابش کند . درد قولنج کلیوی می آید و می رود اما می تواند شدید باشد . افراد مبتلا به کولیک یا همان قولنج کلیوی معمولا بی قرار هستند .

سایر علائم سنگ کلیه می تواند شامل :

وجود خون در ادرار (ادرار قرمز ، صورتی یا قهوه ای )
استفراغ
حالت تهوع
ادرار بد رنگ یا بدبو
لرز
تب
نیاز مکرر به ادرار کردن
ادرار کردن مقدار کمی ادرار

در مورد سنگ کوچک ، ممکن است هنگام عبور سنگ از مجرای ادرار ، هیچ درد یا علامتی نداشته باشید .

علل ایجاد سنگ کلیه

سنگ کلیه بیشتر در افراد بین 20 تا 50 سال رخ می دهد . عوامل مختلف می تواند خطر ابتلا به سنگ را افزایش دهد . رابطه جنسی نیز در این مورد نقش دارد . بر اساس منبع معتبر موسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی (NIDDK) مردان بیشتر از زنان به سنگ کلیه مبتلا می‌شوند . سابقه سنگ کلیه می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد . همچنین سنگ کلیه میتواند منشا ارثی داشته باشد . عوامل خطر دیگر عبارتند از :

کم آبی بدن
چاقی
یک رژیم غذایی با سطوح بالای پروتئین ، نمک یا گلوکز
وضعیت هیپرپاراتیروئید
جراحی بای پس معده
بیماری های التهابی روده که جذب کلسیم را افزایش می دهد .
مصرف داروهایی مانند دیورتیک های تریامترن ، داروهای ضد تشنج و آنتی اسیدهای مبتنی بر کلسیم

نحوه درمان سنگ کلیه

درمان با توجه به نوع سنگ انجام می شود . می توان ادرار را صاف کرد و سنگ ها را برای ارزیابی جمع آوری کرد . نوشیدن شش تا هشت لیوان آب در روز جریان ادرار را افزایش می دهد . افرادی که کم آب هستند یا تهوع و استفراغ شدید دارند ممکن است به مایعات داخل وریدی نیاز داشته باشند . سایر گزینه های درمانی عبارتند از :

دارو

تسکین درد ممکن است به داروهای مخدر نیاز داشته باشد . وجود عفونت نیاز به درمان با آنتی بیوتیک دارد . سایر داروها عبارتند از :

آلوپورینول (زیلوپریم) برای سنگ های اسید اوریک
دیورتیک های تیازیدی برای جلوگیری از تشکیل سنگ های کلسیمی
بی کربنات سدیم یا سیترات سدیم برای کاهش اسیدی شدن ادرار
محلول های فسفر برای جلوگیری از تشکیل سنگ های کلسیمی
ایبوپروفن (Advil) برای درد
استامینوفن (تیلنول) برای درد
ناپروکسن سدیم (Aleve) برای درد

سنگ شکنی

سنگ شکنی برون بدنی با موج ضربه ای از امواج صوتی برای شکستن سنگ های بزرگ استفاده می کند تا بتوانند راحت تر حالب ها را به مثانه منتقل کنند . این روش می تواند ناراحت کننده باشد و ممکن است به بی حسی نیاز داشته باشد . می تواند باعث کبودی در شکم و پشت و خونریزی در اطراف کلیه و اندام های مجاور شود .

جراحی تونل ( نفرولیتوتومی از راه پوست )

جراح سنگ ها را از طریق یک برش کوچک در پشت شما برمی دارد . ممکن است فردی به این روش نیاز داشته باشد زمانی که :

این سنگ باعث انسداد و عفونت می شود یا به کلیه ها آسیب می رساند
سنگ بیش از حد بزرگ شده است که نمی تواند عبور کند
درد قابل مدیریت نیست

اورتروسکوپی

هنگامی که سنگی در حالب یا مثانه گیر می کند ، پزشک ممکن است از ابزاری به نام یورتروسکوپ برای برداشتن آن استفاده کند . سیم کوچکی با دوربین متصل به مجرای ادرار وارد می شود و به مثانه منتقل می شود . سپس پزشک از یک قفس کوچک برای گیرکردن سنگ و برداشتن آن استفاده می کند . سپس سنگ برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده می شود .

مدیریت درد

دفع سنگ کلیه می تواند باعث درد و ناراحتی شود . پزشک شما ممکن است مصرف مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن را برای کمک به کاهش علائم توصیه کند . برای درد شدید ، پزشک ممکن است یک داروی مخدر یا تزریق یک داروی ضد التهابی مانند کتورولاک (تورادول) را نیز تجویز کند . سایر درمان‌های طبیعی نیز ممکن است علائم را برای کوتاه‌مدت تسکین دهند ، از جمله گرفتن حمام یا دوش آب گرم یا استفاده از پد گرم‌کننده روی ناحیه آسیب‌دیده .

آزمایش و تشخیص سنگ کلیه

تشخیص سنگ نیاز به ارزیابی کامل سابقه سلامت و معاینه فیزیکی دارد . تست های دیگر عبارتند از :

آزمایش خون برای کلسیم، فسفر، اسید اوریک و الکترولیت ها
نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین برای ارزیابی عملکرد کلیه
آزمایش ادرار برای بررسی کریستال ها، باکتری ها، خون و گلبول های سفید
بررسی سنگ های عبوری برای تعیین نوع آنها

آزمایش‌های زیر می‌توانند انسداد را رد کنند :

اشعه ایکس شکم
پیلوگرام داخل وریدی (IVP)
پیلوگرام رتروگراد
سونوگرافی کلیه
اسکن ام آر آی از شکم و کلیه

دفع سنگ کلیه

دفع سنگ کلیه فرآیندی است که معمولاً در مراحل مختلف طی چند هفته اتفاق می افتد . در اینجا مراحلی وجود دارد که هنگام دفع سنگ رخ می دهد :

پس از تشکیل سنگ ، ممکن است دچار اسپاسم شوید زیرا کلیه های شما سعی می کنند سنگ را بیرون برانند . این می تواند باعث درد شدید در پشت یا پهلو شود که ممکن است به صورت موجی بیاید و برود .
در طی این مرحله ، سنگ وارد حالب می شود ، که لوله ای است که کلیه ها را به مثانه متصل می کند . این مرحله بسته به اندازه سنگ نیز می تواند باعث احساس درد و فشار شدید شود .
هنگامی که سنگ به مثانه رسید، بیشتر درد فروکش می کند . با این حال ، ممکن است فشار بیشتری را در مثانه احساس کنید و نیاز به تکرر ادرار داشته باشید . در برخی موارد ، سنگ ممکن است به طور موقت در دهانه مجرای ادرار گیر کند که می تواند جریان ادرار را مسدود کند .
مرحله نهایی زمانی رخ می دهد که سنگ به مجرای ادرار برسد . در این مرحله باید به شدت فشار دهید تا سنگ با ادرار از دهانه مجرای ادرار عبور کند .