رویال طعم | سرزمین گوشت پارسیان- رویال طعم
sina “کالا کم نیست، قرار نیست روغن، مرغ و تخم مرغ کمیاب شود، مشکلی در تامین آرد وجود ندارد و قیمت نان هم قرار نیست فعلا افزایش پیدا کند، مردم نگران نباشند.”
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی “هلدینگ سرمایه گذاری برشا” احتمالا این جملات و عبارات را این روزها زیاد شنیده‌اید، دولت و رسانه‌ها سعی دارند با انتشار اخباری مبنی بر وفور کالاهای اساسی در کشور، نگرانی را از مردم دور کرده و به آنها این اطمینان را بدهند که بعد از اجرای طرح اصلاح نظام یارانه‌ها، قیمت کالاهای اساسی اعلام شده قرار است صرفا افزایش پیدا کند، نه اینکه دچار کمبود یا نایابی یک کالا در کشور شویم. پس علت صف‌های مردم برای خرید برخی کالاهای اساسی چیست، چرا مردم زمانی که قرار است یک تصمیم اقتصادی در سطح کلان یا به اصطلاح این روزها “جراحی اقتصادی” صورت بگیرد احساس نگرانی می‌کنند؟ اجرای چنین تصمیماتی به چه بسترهایی نیاز دارد تا اجرای آن به ایجاد التهاب در جامعه دامن نزند؟
دکتر روح‌الله اسلامی، عضو هیات علمی و استاد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد در پاسخ به این سوالات، ضمن تاکید بر این نکته که در این شرایط نمی‌شود مردم را به دلیل رفتارشان سرزنش کرد، می‌گوید: اما نباید مردم را ترساند، باید برای مواجهه با چنین تصمیماتی آگاهی سازی صورت گیرد تا مردم هم با طمانینه بیشتری رفتار کنند.
او در عین حال تصریح می‌کند برای اینکه اصلاحات اقتصادی در بستر مناسبی صورت بگیرد و با واکنش‌های دفعی از سوی جامعه مواجه نشود دولت‌ها باید سه گام اساسی بردارند؛ آسیب‌شناسی طرح، ارائه برنامه دقیق، مدون و مشخص کردن دکترین طرح و اجرای آن به صورت پایلوت در یک محیط کوچک‌تر.
اسلامی هم‌چنین با اشاره به نگرانی‌های مردم درخصوص اجرای طرح اصلاح نظام یارانه‌ها می‌گوید اجرای بهتر این طرح نیازمند آزادسازی منابع خارجی و بلوکه شده ما در سایر کشورها، ترسیم فضای امیدوارانه‌تر و ارتباط مستقیم و مستمر مسوولان کشور با مردم و هم‌چنین اطلاع رسانی دقیق و کار کارشناسی با عدد و رقم شفاف است، دولت نباید بایستد ببیند چه اتفاقی می‌افتد بعد برای آن تصمیم بگیرد، چرا که اجرای چنین طرح‌هایی با سرنوشت کشور گره خورده است و برای اجرای بهتر آن همه باید به هم کمک کنند.
آنچه در ادامه می‌خوانید مشروح این گفت‌وگو با استاد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی است؛
در کشور ما مسائل سیاسی و اقتصادی کاملا درهم تنیده است و این دو حوزه با هم پیوندهای عمیقی دارند، به طوری که شما نمی توانید یک تصمیم یا به اصطلاح جراحی اقتصادی را بدون تبعات سیاسی آن متصور شوید، این اصلاحات اقتصادی باید در چه بستری صورت بگیرد که برای مردم راحت‌تر قابل پذیرش باشد؟
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال گفت: وقتی سیاستی از سوی دولت‌ها قرار است اجرا شود این مساله اصولی دارد که باید رعایت شود و دارای چند مرحله است که اگر هر کدام از این مراحل رعایت نشود می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی شود.
وی ادامه داد: ابتدا باید به صورت مساله نگاهی بیاندازیم؛ دولت به برخی از کالاهای اساسی که جزو نیازهای روزمره مردم بوده‌اند ارز دولتی اختصاص داده بود که این مساله منجر به سوءاستفاده و در بسیاری از موارد ایجاد فساد در زنجیره تولید و توزیع شده بود، حالا دولت تصمیم گرفته یارانه‌ای را که به کالا اختصاص می‌داده از آن حذف کند و آن را مستقیما در اختیار مردم قرار دهد، بنابراین تا اینجای کار، تصمیم درستی است و منطق درستی دارد، چراکه مردم بهتر می‌توانند آن پول را حفظ کنند، چون دزدی، رانت و فساد کمتری در آن صورت می‌گیرد و از مسائلی همچون احتکار، قاچاق و کم فروشی جلوگیری می‌کند.
گام اول
اسلامی با تاکید بر اینکه بنابراین لزوم اجرای چنین طرحی احساس می‌شود، اما مساله مهم این است که باید چطور اجرا و پیاده شود؟ گفت: در قدم اول باید ببینیم قبلا این طرح چه در کشور خودمان چه در سایر کشورهای دنیا اجرا شده است یا نه؟ اگر اجرا شده آسیب شناسی شود و تبعات آن مورد بررسی قرار گیرد.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد یادآور شد: مشابه این کار(پرداخت مستقیم یارانه‌ها به مردم) دقیقا در زمان ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد اجرا شد که با برنامه ریزی قبلی، انگیزه فراوان طراحان آن، اقناع گسترده افکار عمومی و برنامه بلند مدت همراه بود. بنابراین ابتدا باید کیفیت اجرای این طرح در دولت آقای احمدی‌نژاد، تبعات و آثار اقتصادی آن و پایان‌نامه‌ها و مقاله‌های علمی که در این مورد کار شده بود به صورت دقیق مورد آسیب شناسی قرار می‌گرفت. چراکه هنوز که هنوز است عده‌ای از اقتصاددانان موافق صددرصدی پرداخت یارانه به مردم هستند و عده دیگر معتقدند این اقدام نه تنها مشکلی را حل نکرده بلکه باعث ایجاد تورم لجام گسیخته در کشور شده است.
اسلامی با تاکید بر اینکه پس باید اشکالات طرح قبلی نه تنها در بعد اقتصادی بلکه در حوزه‌های سیاسی و اجتماعی به صورت دقیق مورد واکاوی قرار می گرفت تا در این طرح تکرار نشود، افزود: این مسائل می‌توانست در قالب میزدگرد، همایش و ارائه مقالات توسط دانشگاهیان انجام و در اختیار سیاستمداران و تصمیم‌گیران قرار می‌گرفت تا بتوانند افق روشن‌تر و در عین حال تخصصی‌تری نسبت به تصمیماتی که می‌گیرند داشته باشند. در کنار دانشگاهیان، مرکز پژوهش‌های مجلس و مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری هم به عنوان بازوانی قوی می‌توانستند برای همراهی با دولت پای کار بیایند.
گام دوم
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در گام دوم برای اجرای چنین تصمیمات یا به اصطلاح جراحی‌هایی، ما نیازمند یک برنامه دقیق و مدون هستیم. در نوشتن برنامه، فلسفه کار هم باید توضیح داده شود، اینکه چرا ما باید این تصمیم را اجرا کنیم، اینکه این طرح برای اجرای عدالت و کاهش فاصله طبقاتی است یا از بین بردن فساد، حرکت به سمت خصوصی سازی است یا به طور مثال نزدیک کردن قیمت کالاها به قیمت‌های جهانی. بنابراین هدف و فلسفه این تصمیم نیز باید در برنامه‌ای که آن دولتمردان ارائه می‌دهند آورده شود.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد تاکید کرد: سپس باید دکترین این کار مشخص شود، مثلا دکترین برون سپاری، دکترین همسان‌سازی قیمت ارز و …، اجرای چنین تصمیماتی با این وسعت نیازمند معرفی و مشخص کردن دکترین آن هم هست که ابتدا تعیین و بعد از آن اطلاع رسانی شود.
اسلامی با بیان اینکه بنابراین اجرای طرح اصلاح نظام یارانه ای نیازمند معرفی و ارائه برنامه با ویژگی‌هایی که به آن اشاره کردم، بود، تصریح کرد: به نظر من یا در این حوزه ما ضعف برنامه داریم یا اگر برنامه هست به خوبی نسبت به آن اطلاع رسانی صورت نگرفته است که دولت می‌تواند با ارائه یک برنامه دقیق و کارشناسی شده، از نگرانی‌ها بکاهد.
گام سوم
این تحلیل‌گر مسائل سیاسی ادامه داد: در گام سوم بعد از تدوین برنامه، نیاز است تا در یک محیط کوچک‌تر به صورت پایلوت اجرا شود تا نقاط مثبت و منفی آن هویدا شود، سپس طرح در مجلس و کمیسیون‌های آن مورد بحث و بررسی قرار می‌گرفت که متاسفانه مجلس در این زمینه کم کاری کرد، چراکه با توجه به بازوی قوی همچون مرکز پژوهش‌ها می‌توانست کار کارشناسی بیشتری در مورد این طرح انجام دهد.
اسلامی با تاکید بر اینکه اجرای این تصمیم شاید ضروری به نظر برسد اما اینکه چگونه اجرا شود حتی از ضرورت اجرای آن اهمیت بیشتری دارد، خاطرنشان کرد: یکی از ایرادات این است که این طرح را نباید صرفا اقتصادی دید، روابط و اجتماعات انسانی صرفا اقتصادی نیست، در این رابطه پایگاه اجتماعی دولت در میان مردم، وضعیت تحریم‌ها و میزان تورم و حتی نحوه اطلاع رسانی و توجیه مردم نسبت به اجرای این طرح هم در کاهش یا افزایش میزان التهاباتی که ایجاد می‌شود تاثیر دارد، مثلا هرچه سیاست خارجی ما در مسیر تنش زدایی نباشد این التهابات در میان مردم بیشتر می‌شود و آنان را نگران‌تر می‌کند. بنابراین شرایطی که این طرح در آن پیاده می شود در چگونگی اجرای آن تاثیر دارد.
این استاد دانشگاه با اشاره به نقاط قوت این طرح گفت: در ضرورت اجرای طرح اصلاح نظام یارانه‌ها تردیدی نیست، چراکه اختصاص ارز دولتی به تولیدکنندگان و توزیع کنندگان رانت، فساد و قاچاق در اقتصاد ما ایجاد کرده و با اجرای این طرح جلوی آن گرفته می شود، اما باید در کنار ضرورت اجرای این طرح تبعات دیگر آن را هم در نظر گرفت.
هنگام اجرای چنین سیاست‌هایی دولت چگونه عمل کند؟
اسلامی در این رابطه پیشنهاد داد، دولت می‌تواند هنوز هم اصلاحاتی در اجرای این طرح انجام دهد، همان طور که طی روزهای گذشته از سوی معاون وزیر رفاه هم اعلام شد که این طرح فعلا به این شکل یارانه نقدی اجرا می شود اما ممکن است تغییراتی داشته باشد، به نظر من یکی از تغییراتی که می‌توان در اجرای این طرح اعمال کرد این است که به جای آن‌که قیمت چند کالای اساسی همزمان با هم افزایش پیدا کند اجرای طرح حالت تدریجی و مرحله‌ای به خود بگیرد.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: اجرای این طرح نیازمند آزادسازی منابع خارجی و بلوکه شده ما در سایر کشورها، ترسیم فضای امیدوارانه‌تر و ارتباط مستقیم و مستمر مسوولان کشور با مردم و هم‌چنین اطلاع رسانی دقیق و کار کارشناسی با عدد و رقم شفاف است.
وی با تاکید بر اینکه باید به مردم آگاهی داد، بیان کرد: دولت باید با ارایه برنامه‌هایش ذهن مردم را آرام تر کند. کالا کم نیست، مرغ و گوشت و تخم مرغ کم نیست و قرار نیست دچار کمبود شویم، بنابراین باید برای حفظ آرامش، مردم همه در دست هم بدهند. چون در این شرایط نمی‌شود مردم را به دلیل رفتارشان سرزنش کرد، باید آگاهی سازی صورت گیرد که مردم هم با طمانینه بیشتری رفتار کنند.
اسلامی درخصوص اینکه رئیس جمهور با حضور میدانی و ارتباط مستقیم با مردم سعی در آرام کردن آنها دارد رویکرد خوبی است، اما در کنار این اقدامات میدانی، باید کار کارشناسی دقیق و علمی هم صورت بگیرد، بیان کرد: چون طرح اصلاح نظام یارانه‌ها طرح کوچکی نیست که دامنه کوچکی هم داشته باشد و در اجرا علاوه بر ابعاد اقتصادی می‌تواند ابعاد، سیاسی اجتماعی و… هم پیدا کند، بنابراین نحوه اجرای آن و هم‌چنین رفتار با مردم اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند.
