ادویه های پرکاربرد پرخاصیت

قبل از هر چیز به این مطلب بپردازیم که ادویه چیست ؟
مصرف ادویه ها از زمان مصر باستان تا به امروز بخش جدا نشدنی پرخاصیت و پرکاربرد
در پخت انواع غذاهاست .
ادویه می‌تواند دانه خشک شده، میوه، ریشه، پوست یا مواد مغذی گیاه باشد که به عنوان
افزودنی به مواد غذایی برای عطر و طعم و رنگ استفاده میشود یا میتواند به عنوان یک ماده
نگهدارنده باشد که باکتری‌های مضر را می‌کشد یا از رشد آن‌ها جلوگیری میکند . هم چنین ادویه
ممکن است به منظور پنهان کردن طعم‌های دیگر استفاده شود مانند مزه دار کردن یا از بین
بردن بوی بد گوشت یا مرغ و ماهی .

ادویه در زبان عربی جمع مکسر دواء است و چاشنی معادل فارسی آن می‌باشد.

تاریخچه ادویه

ادویه‌ها برای انسان در بسیاری از زمینه‌های دیگر غیر از افزودن به غذا ها نیز مفید هستند
مانند مصارف دارویی .

استفاده اقوام مختلف از انواع ادویه جات به شرایط اقلیمی آن‌ها نیز بستگی فراوان دارد.
و باعث ایجاد آداب و رسوم غذا خوردن در ملل مختلف شده است و در فرهنگ‌های
مختلف گیاهان متعددی جهت طعم دادن به غذاهای مختلف به کار می‌رود و شاید راز
تفاوت عمده در طعم غذاها در ملل مختلف علاوه بر نحوه پخت،
به‌طور عمده به ادویه‌جات به کار رفته در آن‌ها مربوط می‌شود. در برخی کشورها مانند
هند و پاکستان مصرف ادویه ها بسیار زیاد است و غذاهایشان اغلب تند و پر رنگ و
لعاب است .

با وجود آنکه ادویه ها خشک شده هستند و زمان طولانی ای میتوان آنها را نگهداری
کرد اما به مرور زمان طعم دهنده های قوی آنها از بین می روند ، به خصوص اگر در
معرض نور و هوا قرار بگیرند.

معرفی ادویه هایی که بودن آنها در هر آشپزخانه ای لازم است :

زردچوبه (Turmeric)

زردچوبه با نام علمی Curcuma longa ، گیاهی از خانواده زنجبیل به حساب می آید
که برای اولین بار در هند رشد کرد و مورد استفاده قرار گرفت . پودر زردچوبه به رنگ
زرد تیره ‌است و یکی از پرکاربردترین ادویه‌ها در دنیا به ‌شمار می‌رود. زردچوبه
عمده‌ترین ادویه مورد مصرف در غذاهای آسیایی است و در جنوب و جنوب شرقی
آسیا این گیاه به‌ صورت خودرو در جنگل‌ها وجود دارد.

خواص :

آنتی اکسیدان قوی

ضدالتهاب

ترمیم پوست

بهبود حافظه

بهبود مقاومت به انسولین در بیماران دیابتی

پیشگیری از سرطان

پیشگیری از ابتلا به آرتروز

زعفران (Saffron)

زعفران يا زرپران ، از راسته ي مارچوبه سانان است و براي ارزش بالايي كه دارد اينگونه
نامگذاري شده است. اين گياه به اندازه ي ١٠-٣٠ سانتي مترارتفاع دارد و از ميان پياز آن
تعدادي گلبرگ باريك درميآيد ، هر ساقه زعفران ٢ تا ٣ گل دارد و هر گل ٦ گلبرگ ياسي
رنگ دارد.در گياه زعفران كلاله و خامه ي آن مدنظر است.

زعفران را «ادویه خورشید» نیز می نامند . زعفران به جهت طعم، بو و رنگ زرد خاصی که
دارد به وفور در شیرینی‌ها و دسرها و غذاهای ایرانی (به ویژه همراه با برنج) ، صنایع
شیرینی‌سازی، داروسازی و صنایع دیگر به مصرف می‌رسد .

ايران بالاترين رتبه ي صادرات زعفران را دارد و بعد از آن اسپانيا ، افغانستان ، هند
و يونان . زعفران ویژگی سرخوشی داشته و امروزه برخی شرکت‌های دارویی از آن
به عنوان اینتگراتور ضد افسردگی استفاده می‌کنند.

خواص:

طعم دهنده

فرح بخش

ضد افسردگي

كاهش التهاب

كمك كننده و درمان كننده ي سندروم PMS قاعدگي

ضد سرطان

جلوگيري از گرفتگي عروق

كنترل كننده ي اشتها

بهبود بينايي

خلط آور

دارچين (cinnamon )

تولید اين ادويه بيشتر مخصوص هند و چين است زيرا كه درختان هميشه سبز دارچين
در اين دو كشور بيشتر است.درختي ٥ تا ٧ متري است و از لحاظ بوم شناسي متعلق
به سريلانكاست وبهترين آنها دارچين هاي سيلاني است . پوسته ي اين درخت كه
رنگ قهوه اي دارد بعنوان ادويه استفاده ميشود.

بعد از گذشت دو سال از کاشت درخت آن را از نزدیک زمین قطع کرده و در سال
آینده شاخه‌هائی را که از کناره تنه اصلی رشد کرده بریده و پوسته آن را خارج
کرده و بلافاصله خشک می‌کنند و سپس در قطعات ریز بریده و فروخته می‌شود .
استفاده از دارچین در انواع غذاها ، شیرینی ها و دسرها رایج است و نه تنها
به عنوان ادويه بلكه بخاطر خواص درماني بسياري كه دارد نوعي دارو نیز
بحساب مي آید .

خواص:

ادويه ، چاشني ، طعم دهنده

درمان ديابت

درمان يبوست

ضد آلزايمر

در رنگ موهاي طبيعي و گياهي

كاهش دهنده ي وزن

مفید براي بيماري هاي ويروسي

زنجبیل ( Ginger)

این ادویه های پرکاربرد پرخاصیت با گیاه گل دار با هل و زردچوبه هم خانواده است و از
زمان های دور بسیار پر کاربرد بوده است .
اقلیم مناسب برای رشد این گیاه اقلیم استوایی است و در جنوب آسیا بسیار یافت میشود .
طعمی تند دارد و هم به صورت تازه و هم به صورت خشک شده استفاده میشود .

خواص :

ضد قارچی، ضد باکتری

تسکین بخش دستگاه گوارش

بهبود دهنده حالت تهوع و سرگیجه

کمک به هضم غذا

کمک به درمان آنفولانزا و سرماخوردگی

هل (Cardamom)

هل از راسته ي زنجبيل سانان و تيره ي زنجبيليان است و ميوه اي است به اندازه ي يك بند
انگشت و داراي پوستي خشك كه رنگ آن عموما سبزاست و داراي ٤-٥ دانه ي خوشبوست.

هل عموما بصورت سبز ديده ميشود ولي گونه هاي سفيد و سياه آن نيز موجود است . طبيعت
هل گرم وخشك است ، در نتيجه به هضم غذا كمك ميكند. به ترتيب هند ، پاكستان و ايران
بيشترين مصرف هل را دارند. هل به عنوان طعم دهنده در چای ، مربا ، شیرینی و دسر ها
استفاده میشود .

خواص:

درمان بيماري هاي گوارشي

بوي بد دهان را از بين ميبرد

هل دم شده نفخ را از بين ميبرد

اشتهاآور

اسيد معده را كنترل ميكند

خلط آور

پاكسازي برونش ها

انرژي زا و فرح بخش

رفع افسردگي

درمان شب ادراري كودكان

کاهش فشار خون

فلفل سیاه (pepper )

فلفل سیاه گیاه رونده گل دهنده‌ای از خانواده فلفل‌سیاهیان است که برای میوه آن کشت
می‌شود ومعمولاً به صورت خشک به عنوان ادویه و چاشنی غذاها استفاده می‌شود. به
طور کلی فلفل ها از بوته‌ای باریک و بلند و در رنگ‌های سبز، قرمز، زرد، و نارنجی به دست
می‌آید و برای خوش طعم کردن غذا از آن استفاده می‌شود. دانه فلفل پس از خشک و
ساییده شدن در رنگ‌های سیاه، سفید و قرمز عرضه می‌شود. فلفل سیاه حاوی مقدار
زیادی ویتامین A ویتامین C و K است همچنین شامل تیامین، ویتامین B۲، ویتامین B۹ ،
کلسیم و مس نیز است.

از زمان یونان باستان ، فلفل یک ادویه بسیار گرانبها و معتبر بوده است و از آن به عنوان ارز ،
و همچنین یک پیشکش مقدس استفاده می شده است.

خواص :

ملین

تسکین احتقان

تهیه ماسک برای پاکسازی پوست

هضم غذا و پاکسازی روده

کاهش وزن

پیشگیری از سرطان

جوز هندی ( Nutmeg)

جوز هندی دانه ای شبیه به تخم مرغ با پوستس سخت دارد و ادویه پر مصرف در مناطق
گرمسیری میباشد .عطر و بوی تند و خاص آن برای استفاده در غذاهای گوشتی بسیار مناسب
است . هم چنین در برخی شیرینی ها نیز از جوز استفاده میشود . مصرف این ادویه به میزان
بیش از چهار گرم می‌تواند موجب بروز حالت تهوع، توهم و در موارد شدیدتر بیهوشی شود.
مصرف این مقدار از جوز هندی در کودکان مسمومیت شدید و خطر مرگ به همراه دارد.

خواص:

درمان ناراحتی‌های گوارشی و تنفسی

کاهش التهابات و دردهای مفصلی و رماتیسمی

حفظ سلامت دستگاه ایمنی بدن

پودر گلپر (Heracleum persicum)

گلپر گیاهی گلدار، علفی و از تیرهٔ چتریان است. این گیاه بومی ایران است و در ناحیه‌های نمناک
کوهستانی ایران و مناطق پیرامونی آن می‌روید. گیاهی بسیار معطر است و در آشپزی ایرانی
به عنوان یکی از ادویه های پرکاربرد پرخاصیت بسیار استفاده دارد همچنین دارای خواص
دارویی و درمانی شگفت انگیزی نیز است . علاوه بر مصارف اشپزی از این گیاه در صنعت
به عنوان طعم‌دهنده در صنایع غذایی و دارویی، دهان شویه‌ها، معطر کننده صابون و
خمیر دندان و عامل ضد نفخ در مصارف دارویی استفاده می شود.

خواص :

آنتی اکسیدان قوی

کاهش خطرات قلبی عروقی

تقویت کننده معده و سایر اندام‌های گوارش

ضد نفخ

ضد عفونی‌کننده و میکروب کش قوی

رفع سوء‌هاضمه

زیاد کننده شیر مادر

دم کردهٔ ریشهٔ آن برای رفع ناراحتی‌های عصبی مفید است.

تقویت حافظه

بهبود بیماری صرع

آویشن ( Thyme)

آویشن گیاهی از دسته نعنایان است که در حدود 350 گونه مختلف دارد . عمدتا در مناطق
کوهستانی میروید . آویشن از آن دسته ادویه های پرکاربرد پرخاصیت در صنایع غذایی و آشپزی،
مصارف دارویی، بهداشتی و آرایشی می باشد.

خواص :

ضد درد

آنتی اسپاسم

ضد عفونی کننده

تحریک کننده سیستم ایمنی

خواص ضد میکروبی و ضد باکتریایی

به بهبود گرفتگی تنفسی کمک می کند

وانيل (Vanilla)

وانيل را نخستين بار آزتك ها كشف كردند ؛ فاتحان اسپانيايي وانيل را در آمريكاي لاتين
كشف كرده و تا اواخر قرن ١٩ ، مكزيك تنهاكشوري بود كه وانيل پرورش ميداد. نام ديگر
آن ورق قمّاري است و از خانواده ي orchidenceaeo ميباشد.اين گياه در مناطق مرطوب
بالاخص در آمريكا ميرويد.دانه هاي وانيل داخل چوب هاي وانيل هستند و هركدام حدود
١-٢٪؜ وانيل ميدهند.از پودر وانيل در صنعت شيريني پزي و كيك پزي استفاده ميشود ؛
همچنين در صنعت بستني سازي ، برخي غذاهاي محلي مكزيك و براي طعم دهي به
نوشيدنيها هم از آن استفاده ميشود. اين ادويه بعد از زعفران گرانترين ادويه ي
جهان است.

كاري (Curry )

نخستين بار اين ادويه در هند شناخته شد و تركيبي از چند پودر است که در عموم غذاهاي
هندي استفاده ميشود . اصلی ترین ماده این ادویه زردچوبه است ، تركيبات آن عبارت است
از زردچوبه ، گشنيز، شنبليله ، فلفل قرمز. گرچه كاري مخلوطي از چند ادويه است ولي بصورت
مستقل به فروش ميرسد. نوعي ديگر از اين ادويه وجود دارد كه شامل: زردچوبه ، دارچين ،
سير ، هل ، زيره و گشنيز است.

خواص:

طعم دهنده و رنگ دهنده

ضد التهاب و از بين برنده التهاب مفاصل

ضد سرطان

متوقف كردن ژن هاي سرطان پروستات

درمان سرطان هاي روده بزرگ، پروستات ، لوزالمعده ، پوست ، رحم ، سينه

جلوگيري از آلزايمر

مناسب براي بيماري هاي گوارشي

پول بيبر (Pul Biber )

پول بیبر یا به انگلیسی” “Aleppo Pepper ، از ادویه های پرکاربرد پرخاصیت با تندی ملایم
و کمی شيرين محصول كشور تركيه و سوریه است كه به آن فلفل قرمز تركيه اي یا فلفل
حلبی نيز مي گويند. در بين ادويه ها پول بيبر ادويه اي نوپا به حساب مي آيد و بيشتر در
نواحي مديترانه اي مي رويد.

پول بيبر از جمله فلفل هاي شيرين است و حالتي گوشتي دارد. از این ادویه میتوان برای طعم
دار کردن مرغ و گوشت کبابی استفاده کرد یا آن را به عنوان چاشنی به بال کبابی ، سالاد،
تخم مرغ نیمرو و آب پز، پاستا، سوپ، غذاهای گیاهی، مرغ سوخاری، سیب زمینی سرخ شده،
غذاهای دریایی اضافه کنید. در سوریه برای طعم دار کردن آجیل نیز از پول بیبر استفاده می شود.
پول بیبر یا فلفل قرمز ترکیه حاوی پتاسیم، منگنز و فلاونوئیدها با ویتامین C,E و B6 است که
خواص آنتی اکسیدانی قوی دارد.

خواص:

جايگزين مناسبي براي فلفل قرمز یا پاپریکا

خواص ضد التهابي

درمان كننده ي روماتيسم

آنتی اسپاسم

ضد يبوست

خلط آور

قطع خونريزي

ضدعفوني كننده ي دستگاه گوارشي

درمان كننده ي اسهال بخصوص اسهال خوني

درمان بی خوابی

کاهش قند خون

پاپريكا (Paprika )

از دیگر ادویه های پرکاربرد پرخاصیت پاپریکاست.
بطور كلي پاپريكا به هر فلفل خشك شده و آسياب شده ميگويند ولي بیشتر رايج است
كه به فلفل دلمه اي خشك و آسياب شده پاپريكا بگويند. پاپريكا طيف گسترده اي از
طعم ها را دارد و بعنوان طعم دهنده ، رنگ دهنده و چاشني در غذاها استفاده ميشود .
بزرگترين توليدكننده هاي پاپريكا كشورهاي : ارمنستان ، تركيه و لبنان هستند. این ادویه
منبع ويتامين K و سرشار ويتامين C و آنتي اكسيدان بيوفلاوينون است .

خواص:

ضد سرطان

ضد بيماري هاي قلبي و عروقي

كاهش دهنده ي شدت بيماري هاي ويروسي

مناسب براي انعقاد خون

بهبود سیستم گوارش